Actief monumentenbeleid
voorkomt sloop kerken
Mede door geldgebrek is
de sloop van de Christus
Koningkerk in Heerlen nog
niet uitgevoerd
Cultuurhistorische waarde bij herbestemming vaak goed te behouden
Daan Bollinger en Willem Stevens
In hun afstudeertraject verrichtten
de auteurs aan de Hogeschool
Utrecht onderzoek naar de moge
lijkheden tot het herbestemmen
van kerken uit de periode van de
wederopbouw (1945 tot 1965). Het
onderzoek is uitgevoerd in samen
werking met de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed (RCE) en archi
tectenbureau 1meter98. De scriptie
schetst de cultuurhistorische achter
gronden van de kerken, onderzoekt
elf herbestemde kerken en toetst de
kennis aan een bestaande met sloop
bedreigde kerk.
-*****
-?*****
Foto links: De voor
gevel van de Christus
Koningkerk in Heerlen,
met mozaïek van
L. Ramakers. Foto's
auteurs
Foto rechts: Exterieur
Christus Koningkerk
van architect Jozef
Fanchamps.
UIT HET ONDERZOEKSRAPPORT Herbe
stemming van kerkgebouwen en kerkloca-
ties, dat is uitgegeven naar aanleiding van het
jaar van het religieus erfgoed in 2008, blijkt
dat er sinds 1970 al 927 kerken zijn afgestoten.
Een derde daarvan is inmiddels gesloopt. De
verwachting is dat in de komende tien jaar
nog 1200 kerken worden afgestoten, waarvan
wederopbouwkerken het meest met sloop
bedreigd worden.
Herbestemmingsproblematiek
In het jaar van het religieus erfgoed formu
leerden de kerkgenootschappen hun visie op
herbestemming van het religieus erfgoed.
Herbestemming van rooms-katholieke kerken
ligt hierin het gevoeligst. In de visie van deze
kerk moet er bij een herbestemming worden
gedacht aan een passende, waardige functie.
Commercieel gebruik en woningbouw worden
als niet passend beschouwd. Dit beperkt de
mogelijkheden.
Herbestemmen is mede om deze reden vaak een
ingewikkeld en langlopend proces. Dit vereist
specifieke kennis en geduld van ontwikkelaars.
Veel projectontwikkelaars zijn alleen geïnteres
seerd in de bouwgrond. Sloop en nieuwbouw
in de stedelijke omgeving kan immers veel
rendabeler zijn. Voor gemeenten is daarom een
belangrijke rol weggelegd. In het onderzoek
is gebleken dat het monumentenbeleid bij
gemeenten een zeer belangrijke bijdrage levert
aan de succesvolle herbestemming.
Door erkenning van het betreffende monu
ment, een financiële bijdrage en bouwpro
cesbegeleiding door de gemeente krijgt een
herbestemming een grotere kans van slagen.
Een goed voorbeeld hiervan is de Elimkerk in
Hendrik-ldo-Ambacht. Deze kerk is in 2003
herbestemd tot woongalerie, fotostudio en
woonhuis. Door plaatsing op de gemeentelijke
monumentenlijst zijn de glas-in-loodramen
behouden en zijn de noodzakelijke bouwkun
dige ingrepen beperkt gebleven.
Projectcasus
De Christus Koningkerk te Heerlen is van
wege zijn unieke constructietechnieken en
!P**| ma****?
***Wiws!***i en**»
s*****!?-'?-*®! rnviivi
***w*>*!***wi
®***!®.*!*!*®*i ?WWW~:~im
1*********1 r5Tsrar«f
ïtrinfifi. ?**wh~s|
wwwwwwwwwi rvvw
■iw****®**! mdnij
5r®®*w®*®**i i-ïïï-f
wwwwwwMwww\ tw.vw-.9-%
HBMIffflfl IWWW-'W-i.
i***Wi*w**ii rvrwr-t
wwwvwwrwwwi F.vwv.-m-$
**®**®*f.f rwww-w-j
srwwwwwwwwr'l r***-sr~f
IfTTIVfTfri I
jjjwMjgjf? wwwri f www -j
mwwwwwwwww
'ifttïif
1**********
-**-'-•***-'-•
wwwwwxwvww
april 2010 Heemschut 17
