Sober en doelmatig
Voor het exterieur is bijvoor
beeld van belang hoe verloren
gegaan metselwerk opnieuw
moet worden ingevuld, met
dezelfde steen of met in
identiek formaat uitgevoerd
nieuwe steen.
Hans Bollebakker - De restauratie van de oude motte burcht Waardenburg
in het Gelderse Waardenburg (gemeente Neerijnen) heeft een voorberei
dingstijd van enkele decennia gehad. In die lange tijd zijn de restauratie
opvattingen fundamenteel gewijzigd. De restauratie is daardoor ongewild
trendzettend in zijn benadering en techniek geworden.
Toen rudolf de cock in 1265 de
Waardenburg (in het dorp Hier of Hiern,
later Weerdenburg/Waardenburg) middels
landruil met graaf Otto II van Gelre verwierf,
ving hij terstond aan met het bouwen van een
versterking op de bestaande motte. Het aanzien
dat dit met zich meebracht verschafte Rudolf
een plaats in de ministrialiteit, waardoor hij op
den duur tot de edelen kon gaan behoren1. Het
geslacht De Coek dat tot de Gelderse edelen
wordt gerekend2, treffen we in de persoon van
Gisiberti de Coci ook aan op kasteel Nederhe-
mert3. Deze tak nam ook nog al eens de naam
Van Hemert aan. Rudolf die oorspronkelijk de
familienaam De Chatillon draagt, noemde zich
De Coek4.
Bouwhistorisch onderzoek
Het vooronderzoek dat richtinggevend voor de
restauratie is, werd verricht door het Bureau
voor Bouwhistorie en Architectuurgeschiedenis
te Utrecht5. Dat bureau verrichtte tevens de
restauratiebegeleiding, omdat tijdens restau
ratiewerkzaamheden meer bouwsporen in het
licht zouden komen. Interieur en exterieur zijn
geheel onderzocht, vastgelegd en tijdens de
restauratie waar nodig aan revisie ten behoeve
van waardestelling onderworpen. De bevin
dingen daarvan zijn neergelegd in een vervolg
rapportage6. De resultaten daarvan - neerge
legd in tussenrapporten - waren richtinggevend
voor de restauratie. Het onderzoek leverde veel
gegevens op. Het meest in het oog springend
is de fasering en datering van de verschillende
bouwdelen variërend van 1265 tot 18957, die
uitvoerig per periode werden beschreven8.
Beantwoording van voor de hand liggende
vragen leveren maatwerk op. Voor het exterieur
is bijvoorbeeld van belang hoe verloren gegaan
metselwerk opnieuw moet worden ingevuld,
met dezelfde steen (indien voorhanden) of met
in identiek formaat uitgevoerd nieuwe steen.
En wat te doen met het voegwerk? Hoe de bin
nenruimten aan te pakken en welke periode is
uitgangspunt bij herstel?
Onderzoeksresultaten van gevel en halfronde
toren aan de noordzijde van de ringbureht
-uniek in Nederland - leverde tot dusver onbe
kende informatie op die van belang is voor de
interpretatie van veelzijdige kastelen.
28 Heemschut oktober 2009
De Waardenburg als
gedroomde restauratie
