I!
li!
IS
Het gebied is een schoolvoorbeeld
van het Belvedère-uitgangspunt,
dat de historie van een plek de
aanzet moet zijn van stedenbouw
kundige ontwikkeling.
SI
De pakhuizen Zondag (1903) tot en met Zaterdag (1885) aan de Zeeburgerkade.
Deze zijn verbouwd tot appartementen. Op de voorgrond een piepschuimtuin
van kunstenaar Robert Jasper Grootveld. Foto Bert Franssen
identiteit. Je kunt er nog steeds de vertrekhal
bewonderen, waar passagiers vertrokken
naar verre landen. De talloze pakhuizen, waar
vroeger de per schip aangevoerde koffie en
thee lagen opgeslagen, zijn er nog steeds.
Rafelrand
De gids beschrijft de roemruchte havengeschie
denis en een erfgoedroute voert de lezer langs
monumentale architectuur uit het haven
verleden van het gebied. Het behoud van de
architectuur van het verleden is niet alleen
te danken aan een veranderde opvatting van
stedenbouw, maar ook aan de krakers en zwer
vers. Zij trokken in de gebouwen die door de
rederijnen werden verlaten. Door de leegstand
veranderde de haven in een desolate rafelrand
van Amsterdam, waar men het einde van de
wereld vermoedde.
Een zeer leesbaar exposé van Franssen en
Van Soest over de stedenbouwkundige ontwik
keling leidt de beschrijving in van de afzon
derlijke (bijna-)eilanden van het gebied zoals
het Java-eiland, het KNSM-eiland, Borneo
en Sporenburg. Dit wordt gevolgd door een
arehitectuurroute, een fietsroute, een beel-
dende kunstroute en een overzicht van nieuwe
uitgaansgelegenheiden om te eten, drinken en
slapen.
Eerst iets over de havengeschiedenis. De
neergang van de bloeiende haven komt na de
Tweede Wereldoorlog. Al sinds het Algemeen
Uitbreidingsplan uit 1935 ligt al er het besluit,
dat uitbreiding van de haven ten westen van
het Centraal Station moet plaatsvinden. Het
uitbreidingsplan noemt het Oostelijk Havenge
bied zelfs een 'historische vergissing. Nergens
ter wereld bestaat er een havenstad waar
zeeschepen eerst voorbij moeten varen om hun
lading te lossen, die vervolgens met dek
schuiten terug naar de stad wordt vervoerd'. Na
de oorlog maakt Amsterdam daarom werk van
de Havens West. Het Oostelijk Havengebied is
intussen minder geschikt voor grotere schepen
en voor de overslag van massagoed. Deze ont
wikkeling luidt de teloorgang in van het gebied
als haven. De onafhankelijkheidsstrijd in Neder-
lands-lndië en het verbreken van de banden
met Indonesië geeft vervolgens de genadeklap.
Sinds 1940 loopt de handel in cacao, koffie,
thee en tabak al sterk terug.
oktober 2009 Heemschut 15
5S
3
"ggffiSgj tf
