r
'Begin niet met een Programma
van Eisen, maar met een
Programma van Mogelijkheden'
Interieur van DAAD
Architecten. Foto
Christiaan de Bruijne
De voormalige rechtbank in Groningen.
Het archief is verbouwd tot bibliotheek
van de Universiteit Groningen. Foto DAAD
Arehitecten/Christiaan de Bruijne
Exterieur van de voormalige rechtbank
in Groningen. Foto DAAD Architecten/
Christiaan de Bruijne
geweldig meubel, een opslagmachine: drie
stalen vloeren boven elkaar, verdiepingshoogtes
van ruim twee meter en elf lange rijen met
kasten. Die constructie en de strenge sfeer van
Justitie zijn gehandhaafd, maar er zijn vides in
de vloeren aangebracht en vensters gemaakt.
De cellen zijn nu computerruimtes voor stu
denten, de graffiti aan de muren is nog te zien.'
Bij een utilitair gebouw blijft de historie zo
afleesbaar, maar de nieuwe gebruikers moeten
zich er ook op hun gemak voelen. Het voor
malige werkgestieht Norgerhaven op het
gevangeniscomplex in Veenhuizen uit 1893 is
omgebouwd tot kantoorgebouw en daarbij ver
dwenen de tralies. Hendriks: 'Die zaten er oor
spronkelijk niet en dat vonden de medewerkers
prettiger. Maar de plaats in de muur waar een
grote deur voor een vorkheftruck was gemaakt
is gedicht met oorspronkelijke steensoort, die
wel een ander metselverband kreeg. Zo bleven
de littekens zichtbaar.'
Metzelaar
De vensters van het voormalige gesticht zijn
gerestaureerd en voorzien van enkel glas. Aan
de binnenzijde kwamen nieuwe vensters met
dubbel glas, die open kunnen. Ook zijn extra
nieuwe vensters aangebracht. 'Dit was een
utilitair gebouw, de constructie paste bij het
gebruik. Maar architect Metzelaar had gevoel
voor ritme en daarop wilden wij voortborduren.
De nieuwe vensters zijn eigentijds, maar corres
ponderen met het ritme van de spanten binnen,
waarmee het nieuwe gebruik van de ruimte aan
de buitenkant afleesbaar is.' Het ontwerp was
niet onomstreden, Hendriks moest het tot bij de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg (sinds dit
voorjaar Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
bepleiten voor het goedkeuring kreeg.
Strenge regels voor hergebruik zijn er niet,
vindt Hendriks. Zeker bij gebouwen die geen
bescherming genieten, is praktisch denken
zijn motto. 'Kijk naar de mogelijkheden. Als je
een fabriek wilt ombouwen tot appartemen
tencomplex, dan krijg je te maken met het
Bouwbesluit, dat bij voorbeeld voorschrijft hoe
groot de ramen moeten zijn in verhouding tot
het vloeroppervlak. Dan kun je concluderen,
dat er te weinig ruimte is voor ramen en wordt
het slopen. Maar je kunt ook aanpassingen in
het vloeroppervlak maken of aan een andere
functie denken.'
Daad
Bij het kantoor van Daad in Beilen werkte die
aanpak. 'Dat was een opslagruimte van de ACM,
een aankoopcentrale van boeren. We moesten
in vier maanden verbouwen. Een extreem korte
tijd, maar zo gaat het vaak bij dit soort pro
jecten. We sloopten, ontwierpen en bouwden
tegelijkertijd. Dat leerde ons interessante uit-
voeringsfouten te accepteren en daarvan weer
gebruik te maken. Het resultaat kun je zien als
je met de trein van Zwolle naar Groningen rijdt.
Even voorbij station Beilen aan de linkerkant.'
Eric Ie Gras is redacteur van Heemschut
Daad werkt samen met de Groninger Hanze
hogeschool en Adviesbureau Van der Weele
aan een onderzoek naar hergebruik van silo's.
Reeent verscheen hiervan een verslag.
Zie ook www.daad.nl.
10 Heemschut oktober 2009
