Heemschut Actief
Groningen
Drenthe
Groningen. De gasfabriek als horecabestemming. Links een schets van het interieur, rechts de buitenzijde met terras.
Illustraties Harald Mooij.
Gasfabriek Bedum bedreigd
Bedum - De Bond Heemschut heeft 19 januari
met een zienswijze gereageerd op de ont
werpbeschikking van B Et W van de gemeente
Bedum om de voormalige gasfabriek aan het
Boterdiep 40 WZ te slopen op grond van artikel
11 van de Monumentenwet. De gasfabriek
geniet voorbescherming omdat voor dit indu
strieel monument een monumentenaanvraag is
ingediend door Beemer Aarfgoud.
Sloop van de gasfabriek zou een groot verlies
zijn voor Bedum. De fabriek kreeg een hoge
waardering in het PIE-rapport. Volgens deskun
digen is dit gebouw een van de fraaiste, nog
bestaande kleine gasfabrieken in Nederland.
Het gebouw is niet alleen in de provincie Gro
ningen maar ook landelijk gezien een zeldzaam
gave gasfabriek met een opvallende, art-deco-
aehtige architectuur.
In opdracht van de gemeente Bedum heeft
het Advies- en Ingenieursbureau DHV een
uitvoerig onderzoek verricht naar de staat van
het fabrieksgebouw en van de vervuiling van
het gebouw en de bodem. Het rapport van
DHV laat zien dat reiniging van de bodem met
behoud van de fabriek mogelijk is, al zijn daar
wel extra kosten aan verbonden.
Voor de gasfabriek wordt in het DHV-rapport
een horecabestemming mogelijk geacht (zie
afbeelding). Het is dus mogelijk plannen te
ontwikkelen, met behoud van de gasfabriek.
Vijftig jaar geleden werd in Slochteren gas
aangeboord, al een halve eeuw wordt er gas
geproduceerd in Groningen. Dit lijkt ons hét
moment om dit bijzondere gebouw te bewaren,
omdat het een beeld geeft van de gasproductie
in de tijd voor 1959.
Tineke Vooijs
Vervenershuis blijft in Erica
Erica - de inwoners zelf zeggen op Erica- ligt
over de Verlengde Hoogeveense Vaart een brug
die vanouds min of meer de belangrijkste plaats
in het dorp is. De verbinding tussen Sehoone-
beek en Emmen lag daar al vóór het kanaal
gegraven was. Toen een pad, nu een weg. Het
ligt dan ook voor de hand dat de belangrijkste
gebouwen om de brug heen stonden. Dat zijn
de drie huizen van de aanzienlijkste verveners.
Door inspanningen van Heemschut is een van
die huizen rijksmonument geworden en een
ander gemeentelijk monument. Het meest
opvallende huis bleef onbeschermd. Een pro
jectontwikkelaar heeft zijn oog op die locatie
laten vallen. Hij heeft meteen een sloopvergun
ning aangevraagd voor het niet-beschermde
pand. De gemeente kon dat op juridische
gronden niet weigeren. Heemschut is daartegen
in het geweer gekomen, maar de bezwaren-
eommissie wees de argumenten van Heemschut
af, wat overigens te verwachten was.
Mede door onze actie heeft de wethouder die
met monumentenzaken belast is wel met de
projectontwikkelaar gesproken. Deze heeft
gezegd, dat hij van inzicht veranderd is en dat
hij van sloop zou afzien. Het huis staat er nu
nog steeds en zal waarschijnlijk ook blijven
staan. Belangrijk, want het huis is niet alleen
heel karakteristiek, het laat ook een gedeelte
van de geschiedenis zien. Vervening was niet
altijd een positieve zaak, maar het hoort ook bij
de ontwikkeling van de veenkoloniën.
Oudste stenen huis gemeentelijk monument
Nieuw-Amsterdam - In Nieuw-Amsterdam is
het oudste stenen huis dat gebouwd is voor een
veenbaas van de sloop gered. Het huis heeft
een interessante geschiedenis. Het had
eerst slechts een bouwlaag met een kap.
Rond 1916 is er een bouwlaag op gekomen. De
onderste laag is gepleisterd en heeft vensters
met wenkbrauwen en kuiven, de tweede laag is
ongepleisterd. De ontlastingsbogen boven de
vensters zijn heel anders vormgegeven. Het dak
is gedekt met Lucas IJsbrandspannen, wat ook
al bijzonder is. Heemschut heeft zich erg inge
spannen om de sloop tegen te gaan. Omdat er
juridisch geen speld tussen te krijgen was, leek
het een verloren zaak. Maar ook hier hebben
de activiteiten hun vrucht afgeworpen, want
het huis staat er nog, de sloop is van de baan
en inmiddels is het als gemeentelijk monument
voorgedragen.
Hans Ladrak
april 2009 Heemschut 5