Dordrecht weerstaat modernisering
Piet Arp - Het had maar weinig
gescheeld of een deel van het his
torische hart van Dordrecht was na
de Tweede Wereldoorlog verdwenen.
Op 7 maart bezoekt de Heemschut
Erfgoed excursie de behouden stad.
Het programma voor dit bezoek
staat op de volgende pagina's.
De binnenhof van het Hofcomplex in Dordrecht.
Foto's Hans Bollebakker
HET PLAN UIT 1959 om het Hofcomplex
te slopen om ruim baan te maken voor het
verkeer in Dordrecht werd gelukkig getorpedeerd
Het Hofcomplex, ooit het uit de 14de eeuw
daterende Augustijnenklooster, werd zelfs geres
taureerd: Op voorbeeldige wijze (zie Heemschut,
augustus 2006, pagina 20, H. Bollebakker).
Dankzij restauratiearehiteet Wim van den Berg
die tientallen jaren op de steigers stond om de
oudste bijzondere gebouwen van de oudste stad
van Holland te behouden is Dordrecht nu nog
steeds een plaats die rijk is aan schitterende
monumenten bij een middeleeuwse haven. In het
Hofcomplex - de refter van het Augustijnen
klooster - vergaderden in 1572 voor het eerst de
vertegenwoordigers van de Republiek der Neder
landen. Vanwege de historie heet deze ruimte nu
de Statenzaal. Tegenwoordig is het een cultureel
centrum, met daar vlakbij de Augustijnenkerk uit
1275.
Van den Berg zette ook de scheefzakkende
Grotekerkstoren van de Grote of Onze Lieve
Vrouwekerk weer vast tijdens een ingrijpende res
tauratie. Eeuwenlang domineerde deze toren als
hoogste punt de stad. Sinds begin deze eeuw is
een woontoren in de Stadspolder net een meter
of wat hoger.
De Groothoofdspoort, een van twee overge
bleven waterpoorten van de stad, kreeg tij
dens een noodzakelijke restauratie een vrijwel
geheel nieuwe fundering. Het Groothoofd is
de plaats waar de Oude Maas, Merwede en de
Noord samenkomen. De waterkant is nog steeds
bezienswaardig, evenals de grachten van de oude
stad binnen de oude Spuihaven.
Het vierde grote restauratieproject van Van den
Berg was het stadhuis, dat in een grootscheepse
operatie door hem onder handen genomen werd.
Gevolg van al die herstelacties is dat Dordrecht
De gerestaureerde Groothoofdspoort. Zicht op de Grote Kerk.
een goed bewaarde historische binnenstad
heeft. De stad telt meer dan duizend monu
menten.
Over Dordrecht werd al rond 1200 geschreven,
maar vermoedelijk is de nederzetting nog heel
wat ouder, blijkt uit archeologisch onderzoek
van Herbert Serfatij in diezelfde naoorlogse
periode (zie Heemschut oktober 2008, pagina
14, H. Bollebakker). In de twaalfde eeuw
zorgden zware overstromingen voor een ander
stroompatroon van de rivieren in de Hollandse
delta. Dordrecht lag strategisch perfect als
knooppunt in een druk netwerk voor han
delsverkeer. Het gaf de plaats al snel zoveel
zelfvertrouwen, blijkt uit de studie van Serfatij,
dat vooral degelijke, stenen bebouwing de
boventoon voerde. Die middeleeuwse verkave
ling is in het stratenpatroon nog steeds aflees
baar. Het Dordtse onderzoek naar het verleden
vergrootte landelijk de belangstelling voor de
stadsarcheologie naast archiefonderzoek om
de stadsgeschiedenis te ontrafelen. Inmiddels
geldt Dordrecht als een schoolvoorbeeld van de
verstedelijking tot aan de Gouden Eeuw.
februari 2009 Heemschut 37
Iv'v'.wv-.:.