Stedelijk weefsel van oude Joodse buurt
in Amsterdam weer herstellen
Jaap Kamerling - Een ruime meerderheid in de
deelraad van Amsterdam-Centrum wil het oor
spronkelijke stratenpatroon en stedelijk weefsel
rond het Mr. Visserplein, de oude Jodenbuurt,
terugbrengen. Daartoe moet het plein, dat pas
in de jaren zestig ontstond als gevolg van een
enorme verkeersdoorbraak, rigoureus worden
aangepakt en zelfs gedeeltelijk bebouwd.
Totaalbeeld
De arehiteetonisehe waarde van de Demer is enerzijds
gelegen in de architectuur van de afzonderlijke winkel
panden, anderzijds in het beeld van de Demer als totaal.
Het verkrijgt in vakkringen zelfs landelijk waardering,
omdat het een van de weinige complete voorbeelden is van
stadsherstel uit de wederopbouwperiode. Het vertelt het
verhaal van de oorlog, het bombardement en de vitali
teit van de ondernemers die destijds de moed hadden om
opnieuw te beginnen.
Het is een erflater van de Eindhovense architectenbureaus
uit begin jaren Vijftig, omdat alle panden ontworpen zijn
door Eindhovense bureaus. De Demer is een toonbeeld van
de nieuwe naoorlogse (Brabantse) stedelijke architectuur.
Traditioneel en ambachtelijk, met een link naar de Delftse
School, waarmee Van der Laan zich verwant voelde.
Bescherming
Momenteel veroorzaken de vaak schreeuwerige verbou
wingen aan het etalagefront en de leegstand van de verdie
pingen die het verval versnelt, een grove aantasting van de
harmonische straatwand uit de wederopbouwperiode. De
stichting ziet de sluipende achteruitgang van het gebied en
van individuele panden als een grote bedreiging voor dit
ensemble. Om het tij te keren, en omdat actie van de kant
van de gemeente achterwege bleef kwam de stichting een
aantal jaren geleden in actie.
In 2003 stelde zij B Et W voor de Demer op te nemen in
de gemeentelijke lijst van beschermde monumenten. Dit
verzoek werd begeleid met een uitvoerige redengevende
beschrijving van elke individuele gevel en van het geheel
van de straat. Dit proces loopt nog steeds. In 2007 verzocht
de stichting om het straatbeeld Voorbeseherming te ver
lenen.
Dat voorstel betreft de Demer als een karakteristiek
straatbeeld van de wederopbouwperiode. Dit betekent dat
de gevels van de individuele panden in hun originele staat
dienen te worden beschermd en dat de inrichting van de
straat daarmee in overeenstemming dient te zijn.
Met deze beperkte bescherming van de panden blijft een
toekomstige ontwikkeling van de nering mogelijk, maar
zullen voortaan beperkingen gesteld te worden aan gevel
verbouwingen en uitingen van reclame en andere zaken
die bij het handhaven van het originele straatbeeld een rol
spelen. Deze stappen moeten leiden tot een betere bescher
ming van dit voor Eindhoven zo belangrijke gebied.
Dr. ir. P. Beekman is voorzitter van de Stichting Bescher
ming Wederopbouwerfgoed Eindhoven.
NIEUWE AMSTELSTRAAT en Valken-
burgerstraat moeten weer organisch
op elkaar aansluiten, evenals Muiderstraat en
Jodenbreestraat, met nieuwe hoogwaardige
bebouwing en doorgaande, uniforme bomen
rijen. Dat bepleiten PvdA, GroenLinks en VVD
in een gezamenlijke notitie naar aanleiding
van de verkeersplannen voor het plein waar de
centrale gemeente Amsterdam aan werkt.
Het idee om het foeilelijke verkeerseircuit te
vervangen door een echt plein met nieuwe
bebouwing staat haaks op de plannen van de
centrale stad om het huidige karakter van het
plein te behouden teneinde de doorstroming
van de Wibautas te verbeteren. Daartoe zou
het aantal autostroken van 4 naar 6 moeten.
Het plein is een gevolg van kaalslag van leeg
staande woningen van in de oorlog wegge
voerde joden en sloop voor de metro in de jaren
zestig. Die wond moet worden geheeld.
De drie partijen willen de stedelijke barrière, die
destijds is ontstaan tussen het centrum en de
oostelijke binnenstad slechten en van een rom
melig en onaantrekkelijk verkeerseircuit
een tweede Museumplein maken, samen met
de culturele en religieuze instellingen in de
buurt zoals de Hogeschool voor de Kunsten, de
26 Heemschut februari 2009