Philip Bosscher Het is nu zeker nog te vroeg om vast
te stellen wat voor resultaten het Jaar van het Reli
gieus Erfgoed heeft gehad voor het zo belangrijke deel
van het nationale monumentenbestand dat de orga
nisatoren onder de aandacht van publiek en politiek
wilden brengen. Wel kunnen wij nu al constateren dat
het aanleiding is geweest tot het verschijnen van een
fors aantal publicaties die van grote waarde zijn voor
iedereen wie dit deel van het nationale monumenten
bestand ter harte gaat.
De vereniging van beheerders van
Zandeweer. Opzetstuk van een herenbank in de kerk van het Groningse Zandeweer uit 1679.
Afgebeeld zijn de wapens Clant en Lewe; het hartschild is dat van de borg (Scheltkema-)
Nijenstein. Foto uit De Groninger Cultuurschat
Haringhuizen. De laat-15de eeuwse kerk van het Noord-Hollandse
Haringhuizen is eigendom van de Stichting Oude Hollandse Kerken.
Het gebouw wordt af en toe nog voor de eredienst en verder voor
culturele doeleinden gebruikt. Foto uit Heilige Huisjes
Monumentale Kerkgebouwen in Neder
land deed twee bijzonder fraai verzorgde
boekjes het lieht zien. Handreiking religieus erf
goed voor burgerlijke en kerkelijke gemeenten,
uitgebracht in samenwerking met de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten, biedt een hand
zaam panorama van de overheids-, kerkelijke
en particuliere instanties die een rol (kunnen)
spelen bij het behoud van monumentale kerken.
Dit in het bijzonder bij het zoeken en realiseren
van een alternatieve bestemming, al dan niet
in combinatie met gebruik voor de eredienst.
Ter illustratie is een aantal gevallen beknopt
beschreven, waarin nu al sprake is van alterna
tief gebruik. Dergelijke gevallen, maar dan uit
voeriger beschreven en ook weer geïllustreerd,
vormen het hoofdbestand van het boekje Een
waaier van mogelijkheden.
Herkenning
Voor wie geïnteresseerd is in het gebruik van
kerken voor de eredienst, is een zeer waar
devolle bron van informatie het boek van de
kunsthistorica Mieke van Zanten, medewerkster
van de Stichting Kerkelijk Kunstbezit Neder
land. Dit boek, Religieus Erfgoed. Geïllustreerd
Lexicon, is uitgegeven door de Walburg Pers.
Het bevat behalve beschrijvingen ook ruim 900
foto's van allerlei categorieën voorwerpen -
inclusief liturgische kleding - die men kan aan
treffen in en om kerken en kloosters van allerlei
Christelijke gezindten. De plaats waar deze
zich bevinden is in het algemeen niet aange
geven om voor de hand liggende redenen. Vele
gebruikers zullen overigens bij het zien van de
afgebeelde voorwerpen een schok van herken
ning ondervinden, omdat zij objecten ontwaren
die zij in gebruik hebben gezien. Frappant is dat
vele van de afbeeldingen betrekking hebben
op het Oudkatholieke erfgoed. Dat kan daaruit
verklaard worden, dat men bij de Oudkatho
lieke Kerk veel minder dan bij de zoveel grotere
Roomskatholieke, reeent radicale wijzigingen in
de liturgische praktijk heeft ingevoerd.
Opvallend is dat ook een aantal interessante
boeken is verschenen waarin de aandacht
gericht wordt op het religieus erfgoed in
bepaalde delen van het land. Het nu volgende
overzicht is zeker niet volledig en omvat slechts
wat ik onder ogen kreeg. Heilige Huisjes is een
uitgave van HDC Media en betreft de provincie
Noord-Holland (boven het Noordzeekanaai).
Het is een rijk geïllustreerde bundel met
artikelen die oorspronkelijk verschenen in het
Noordhollands Dagblad. Relatief veel aandacht
gaat naar na-middeleeuwse architectuur.
Zo krijgen min of meer uitvoerig aandacht de
12 Heemschut februari 2009