GRONINGEN
OVERIJSSEL
GELDERLAND
Wierden, pompstation. Foto Marcel Overbeek
Apeldoorn, kantoor gasfabriek. Foto Marcel Overbeek
Seheemda: Een redding op het nippertje.
Zo kan het besluit worden gezien van het
ministerie van OCW om een kanjersubsidie
toe te kennen van maar liefst vier miljoen
euro voor de restauratie van de voormalige
strokartonfabriek de Toekomst bij Seheemda in
Groningen (zie Heemschut oktober 2008, pag
20). Sinds de fabriek in 1968 sloot verviel het
tot de grootste industriële ruïne van Nederland.
De Toekomst II uit 1908, ontworpen door de
Groninger architect P.G.Cremer, zal nu worden
hersteld. Te midden van de ruïnes staan nog
diverse roestige oude machines, waaronder
de originele stalen bolkokers, waarin het stro
werd verwerkt tot pap. In ieder geval wordt een
deel van de fabriek industriemuseum, gewijd
aan de Groninger strokartonfabricage. Ook een
recreatieve en een horeeavoorziening wordt
niet uitgesloten. Tal van instellingen, waar
onder de provincie Groningen, de Rijksdienst
voor Archeologie, Cultuur en Landschappen, de
gemeente Seheemda en de Stichting Industrieel
Erfgoed Noord-Nederland (SIEN-N) hebben
zich jarenlang ingezet voor het behoud van dit
unieke industriële erfgoed.
Deventer: Aan de rand van oude industriewijk
de Raambuurt in Deventer staat een oude
ophaalbrug, de Raambrug. De brug vormde
vanaf 1886 de verbinding tussen de pakhuizen
aan het Pothoofd aan de IJssel en de bedrijven
in de Raambuurt. De ijzeren ophaalbrug werd
in februari 1945 verwoest door een bombar
dement. In 1946 werd de brug provisorisch
herbouwd door plaatsing van een sobere,
smalle, ijzeren constructie. De Stichting Indu
strieel Erfgoed Deventer (SIED) nam vorig jaar
het initiatief om de verwaarloosde brug met de
gemetselde landhoofden in ere te herstellen.
Op basis van de archieftekeningen uit 1886
werd door ingenieursbureau Witteveen en Bos
een replica van de oude brug ontworpen. De
nieuwe brug in oude stijl is, als alles volgens
schema is verlopen, dit najaar geplaatst op de
in 2007 reeds gerestaureerde landhoofden. Ook
de fraaie smeedijzeren relingen zullen worden
hersteld.
Wierden: Aan de Nijverdalsestraat in Wierden
staat een vervallen waterpompstation, dat
al jaren buiten bedrijf is. Het monumentale
pompstation werd in 1893 gebouwd voor de
drinkwatervoorziening van de gemeenten
Almelo en Wierden. Het pompstation, een een-
laags bakstenen loods in neorenaissancestijl,
werd ontworpen door ir. H.P.N. Halbertsma.
Deze architect ontwierp ook vele watertorens
in Nederland. In 1928 werd het pompstation
vervangen door een nieuw exemplaar, dat iets
verderop werd gebouwd. Bij die gelegenheid
zijn de dienstwoning en de schoorsteen van het
oude pompstation afgebroken, en werden de
machines verwijderd.
Om het oude pompstation te redden, is een
herbestemmingsplan ingediend bij de Euregio
door drie Duitse gemeenten, de gemeente
Wierden en het RIBO, het provinciale res
tauratieopleidingsinstituut. In dit plan wordt
uitgegaan van een restauratie, waarna beide
pompstations een nieuwe, educatieve functie
rondom het thema water krijgen. Hierbij wordt
een link gelegd naar reeds bestaande projecten,
zoals de oude watertoren van Delden, het
Zoutmuseum in Delden en een zoutwinning
bij de Duitse stad Rheine. Ook worden in het
plan waterputten en watertorens in Twente
betrokken. Om de exploitatie voor het pomp-
stationprojeet rond te krijgen, wordt gedacht
aan de vestiging van een theesehenkerij.
Apeldoorn: De gemeentelijke gasfabriek in
Apeldoorn is al lang geleden afgebroken. Toch
herinnert een pand nog aan het gasverleden
van de stad: het kantoorgebouw van de gas
fabriek op de hoek van de Stationsstraat en de
Beurtvaartstraat. Het monumentale kantoor
gebouw werd in 1909 in opdracht van het
Gemeentelijk Gasbedrijf gebouwd.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw is het
pand uitgebreid in de stijl van de Delfse School.
Het kantoor is een gaaf bewaard voorbeeld
van een nutsgebouw uit het begin van de
twintigste eeuw. Door de sanering en sloop
van overbodige gasfabrieken zijn dit soort
bedrijfsgebouwen uiterst zeldzaam geworden.
Het Apeldoornse kantoor heeft de laatste jaren
dienst gedaan als Slaapgebouw, een opvang
centrum voor daklozen en verslaafden van de
stichting Iriszorg.
Sinds kort is woningbouwvereniging De Goede
Woning eigenaar. Omdat het in een slechte
staat van onderhoud verkeert, heeft De Goede
Woning de vensters laten dichttimmeren.
In 2009 wil de woningbouwvereniging het pand
