Door Jelsma voor de Clemenskerk
in Hilversum. De kerk dateert uit
1914 en werd ontworpen door
Jacobus van Gils.
Foto Elganan Jelsma
Wie; Door Jelsma woont in Hilversum en werd
op 14 november 1957 geboren in 's Hertogen-
boseh.
Opleït Docente beeldende vorming met
vervolgstudies op het gebied van onderwijs,
beeldende kunst en de interreligieuze dialoog.
Werl Freelance schrijf- en redactiewerk, naast
vrijwilligerswerk en de zorg voor het gezin.
Verdienste Door is sinds 2006 voorzitter van
de Stichting Vrienden van de Clemenskerk in
Hilversum en is momenteel dagelijks actief
in de landelijke Task Force Toekomst Kerkge
bouwen.
KERKGEBOUWEN
Voor een domineesdoehter is betrokkenheid bij
kerkgebouwen misschien niet zo gek, maar voor
mijzelf kwam die toch als een verrassing. Het
begon met een kerk in mijn buurt die al tien
jaar dichtgetimmerd was. Die verwaarloosde
kerk riep bij mij de vraag op of kerkgebouwen
in deze tijd niet op een nieuwe manier voor
onze samenleving van betekenis kunnen zijn. Ik
verdiepte me ook in de concrete problemen, op
zoek naar een oplossing voor het behoud van
het gebouw.
Mijn betrokkenheid werd opgemerkt door Rob
Wolters, die net bezig was met de oprichting
van de Task Force Toekomst Kerkgebouwen. Ik
werd gevraagd om daarin deel te nemen, maar
ik wist nog niet in welke mate dat me in beslag
zou nemen. De omvang van het vraagstuk
bleek enorm; in de komende tien jaar zullen in
ons land ongeveer duizend tot 1500 kerkge
bouwen worden gesloten, ofwel zeker twee per
week! Het zijn stuk voor stuk fraaie, bijzondere
bouwwerken. Veel naoorlogse, die direct in
hun voortbestaan worden bedreigd. Het is dus
echt een maatschappelijk vraagstuk dat om
overleg en studie vraagt en om nieuw beleid.
Dit Jaar van het Religieus Erfgoed is nog maar
het begin.
Ik ben verliefd geworden op de diversiteit
van de religieuze gebouwen in Nederland, de
schoonheid en de verhalen er omheen. Die
maken veel zichtbaar over de ontwikkeling
van geloof en religies in Nederland. Het meest
nauw betrokken ben ik bij de Clemenskerk
in Hilversum, voluit de St. Clemens Maria
Hofbauer. De kerk is genoemd naar de patroon
heilige voor hopeloze zaken. In die naam ligt
zowel het vraagstuk als de uitdaging besloten.
Het is een prachtig bouwwerk, een Rijksmonu
ment, in een buurt waar grote behoefte is aan
een mooi, sfeervol en toegankelijk monument,
bijvoorbeeld voor koor- en muziekuitvoeringen.
Door de goede akoestiek leent het gebouw zich
daar erg goed voor. Er zijn diverse pogingen
ondernomen om het een nieuwe toekomst te
geven, maar de kerk staat er nog altijd treurig
bij. Restauratiesubsidie werd afgewezen en het
bisdom Haarlem wil nog niet instemmen met
'profaan' hergebruik.
Dat mooie maatschappelijke oplossingen voor
het behoud van religieus erfgoed, zoals de
Clemenskerk, worden bemoeilijkt door de ker
kelijke organisaties zelf, die de voorkeur geven
aan sloop boven hergebruik. Ik vind dat een
gebrek aan respect voor schoonheid, historie en
maatschappelijk belang van dat erfgoed en een
kwalijk verlies van kansen voor iedereen.
Het werkelijke probleem is dat veel kerken zich
vijandig opstellen ten opzichte van de moderne
cultuur en andersdenkenden, in plaats van
zich ervoor open te stellen en de waarde te
erkennen. Dat vind ik echt een maatschappelijk
drama. Het vormt in feite de grondslag van het
hele vraagstuk rond het behoud van religieus
erfgoed.
Proberen de bedreigde Clemenskerk te kopen
voor maatschappelijk gebruik. En bisschop Punt
van het bisdom Haarlem smeken om daar in
Godsnaam zijn toestemming voor te verlenen.
Anne Marie ten Cate
28 Heemschut december 2008
