Symposiumbundel
schone, glimmende en onderhoudvrije vloeren?
Chloor in het sop, dikke lagen was of lak
vormen niet het antwoord op het schoonheids
ideaal. Wat historische vloeren betreft moet
dat roer nu volledig om. Te veel water is taboe,
slechts zachte, onschadelijke natuurzepen zijn
toegestaan en voor beschermlagen moet men
huiverig zijn. Deze veroorzaken vaak meer
schade dan dat ze goed doen.
Is de historische waarde van een vloer eenmaal
evident, dan is voorlichting over conservering,
bescherming, onderhoud en reiniging halszaak.
Veerle Meul, onder meer adviseur interieur bij
de Monumentenwacht Vlaanderen en project
medewerker bij RACM, hield een kraakhelder
betoog in puur Vlaams over het belang van
preventieve conservering. Uitgangspunt hierbij
is de drie-eenheid: Voorkomen - Blokkeren
- Reageren.
Zand vormt een groot schademechanisme voor
alle vloeren. Matten hebben een preventieve
werking, maar alleen indien van voldoende
kwaliteit en lengte èn regelmatig geklopt.
Andere schades worden veroorzaakt door te
hoge relatieve vochtigheid, verkeerde schoon
maakproducten, vlekken door plantpotten of
een roestende prullenbak en kapstok. Ook een
foute toepassing van beschermkleden of afzet
ting veroorzaakt schade op bijvoorbeeld de
overgang van kleed naar vloer.
Op het gebied van voorlichting volgt de
Vlaamse monumentenwacht de Engelse onder
zoeken op de voet. De National Trust, in menig
opzicht een pionier, gaf al jaren geleden een
bijbel over Good housekeeping uit. Het is zaak
voorlichting te geven, een verantwoord en
toegesneden schoonmaakplan op te stellen en
vooral regelmatige inspectie op naleving uit te
voeren.
Veerle Meuls bijdrage in de bundel over de
dagelijkse zorg en preventief onderhoud van
vloeren is vooral bestemd voor bewoners en
beheerders van historische panden. Bij het
vragenkwartier na afloop werd dan ook geop
perd deze bijdragen snel te bewerken tot een
brochure. Sinds jaar en dag geeft de RACM
brochures uit. Ze zijn verschenen over natuur
steen, houten vloeren, terrazzovloeren en over
keramische vloertegels.
In deze serie Techniek zou een dergelijke
brochure een welkome aanvulling zijn. De
Monumentenwacht Vlaanderen beschikt al
sedert 2007 over de brochure 'Onderhoud van
natuursteenvloeren'.
Vloerverwarming
Niet alleen in de voordracht van Hendrik Jan
Tolboom, natuursteenspecialist bij RACM, maar
ook na afloop tijdens het vragenkwartier, werd
het probleem van de zerkenvloer in kerken
ter sprake gebracht. Is daar geen algemeen
protocol voor te maken, was de dringende
vraag uit het publiek. Vloerverwarming is de
grote boosdoener, aldus Tolboom en absoluut
niet de enige oplossing. Er zijn inmiddels goede
alternatieven.
Waarom gaat dan nog steeds menig kerkvloer
volledig op de schop, kan men zich afvragen.
Waarbij bovendien ook nog eens het archeo
logische bodemarchief danig verstoord of in
zijn geheel verwijderd wordt! De arm van de
Rijksdienst reikt blijkbaar nog niet ver genoeg.
Voorlichting en uitwisseling van kennis en
ervaring moeten op een hoger plan komen. In
de wereld van de restauratie zijn onwetendheid
en onvoldoende kennis nog steeds een gegeven.
Toch draagt iedere steen bij om de aandacht
voor het met voeten getreden erfgoed te
vergroten.
Drs A.M. ten Cate is architectuur- en bouw-
historieus. Zij is adviseur van de redactie van
Heemschut.
De uitgave Over de vloer; met voeten getreden erfgoed werd door Jan van 't Hof,
dagvoorzitter en hoofd van de afdeling onderzoek en instandhouding van de
RACM, aangeboden aan de heer S. van Hoogstraten, directeur van de Carnegie
Foundation. Qua formaat en inhoud kan de publicatie gezien worden als een wel
kome voortzetting van het Jaarboek Monumentenzorg. In een twintigtal bijdragen
wordt het thema vloer vanuit verschillende invalshoeken benaderd. Het bevat
bijdragen met historische voorbeelden, resultaten van onderzoek, voorbeelden
van weloverwogen restauraties, informatie over productieprocessen, bedrijfs
vloeren, vloeren in stallen en koetshuizen, 'modernistische' hygiënische vloeren
(zeil, linoleum en varianten), en de toepassing van vloerverwarming in monumen
tale gebouwen. Vooral het grote aantal afbeeldingen en de voorlichtende werking
daarvan is van onschatbare waarde. Volgend jaar zal het thema van het Instand
houdingssymposium stucwerk zijn.
Over de vloer; met voeten getreden erfgoed; eindredactie Eloy Kodeweij. Een uitgave van
Waanders b.v. Zwolle in samenwerking met de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurland
schap en Monumenten, Zeist/Amersfoort. ISBN 978 90 400 8561 1. 424 p. Prijs 24,95.
10 Heemschut december 2008
