Zeeland
De consistorie bij de kerk van
Koudekerke wordt bedreigd
met sloop.
Foto Willem Heijbroek
Het ontwerp van de uitbreiding
bij de kerk.
Tekening Lokerse architecten,
Leiden.
Kerkring bedreigd
Koudekerke - Het dorp Koudekerke bezit een
nog vrijwel ongeschonden kerkring. Deze
dreigt, in het jaar van het religieus erfgoed,
ontsierd te worden door de bouw van een
nieuwe grote consistorie, die in geen verhou
ding staat tot de bestaande monumentale
bebouwing.
De hervormde kerk van Koudekerke stamt
uit het midden van de 17de eeuw en staat op
de plaats van een middeleeuwse voorganger,
gewijd aan St Miehaël. De kerk werd in de 17de
eeuw als een rechthoekige zaalkerk gebouwd,
met een torentje, dat vermoedelijk later is
toegevoegd. In dit torentje hangen onder meer
klokken van Pieter van den Gheyn uit 1570.
De aangebouwde consistorie is gefaseerd
tot stand gekomen. In 1830 stond er al een
aanbouw, waarvan de ouderdom niet bekend is.
Omstreeks 1860 is een neo-gotisehe consistorie
aan de korte zijde van de kerk gebouwd, die
hiermee goed harmonieert. In 1911 werd het
gebouwtje inwendig aangepast, waarbij het
casco gelijk bleef. Hierdoor is de karakteristiek
niet geschaad. Het geheel van kerk en consi
storie is dan ook als rijksmonument geregi
streerd en tussen 1962 en 1964 gerestaureerd.
Aan de kerkring staat een aantal 19de eeuwse
panden, waaronder een voormalige smidse.
Het totaalbeeld is dat van een karakteris
tiek en redelijk ongeschonden geheel. Het is
onbegrijpelijk dat de ring geen status heeft als
beschermd dorpsgezicht
Sloop van deze consistorie, zoals ook de
gemeente Veere voorstaat, zou niet alleen
afbreuk doen aan de monumentale waarde
hiervan, maar ook het karakter van de kerk in
belangrijke mate aantasten.
Het door de Lokers architecten ontwikkelde
nieuwbouwplan spot met opvattingen over
aangepaste nieuwbouw bij of aan monumentale
gebouwen om een aantal redenen. Zo wordt de
eenheid met de kerk doorbroken door de dwars
geplaatste aanbouw met dubbele tentdaken,
die aan beide zijden buiten de zijgevels van
het kerkgebouw uitsteken. Door de smalle
verbinding tussen nieuwbouw en kerk ontstaat
een kop-hals-romp complex, dat een compleet
afwijkende uitstraling heeft op de belang
rijkste zichtlijnen. De horizontale strips van
zwarte natuursteen die het karakter van de
aanbouw bepalen, gaan lijnrecht in tegen de
opgaande architectuur van de kerk en vormen
daarmee een heftig contrast. Doordat duidelijk
geprofileerde ramen ontbreken ontstaat een
wanstaltig blok met een sombere uitstraling.
Het te realiseren nieuwe complex verstoort
in hoge mate de nog redelijk ongeschonden
kerkring.
Tegen de sloop en nieuwbouw van de consi
storie hebben bezwaar gemaakt de rijksdienst
RACM, de Heemkundige Kring Walcheren, een
aantal particulieren en de Provinciale Com
missie Zeeland van Heemschut. Waarschijnlijk
omdat de gemeente Veere er geen raad mee
wist, zijn de stukken van bezwaarden doorge
stuurd naar de rechtbank in Middelburg. Door
de Bond Heemschut samen met de HKW is de
procedure bij genoemde rechtbank doorgezet.
Daarbij bleek echter dat de gemeente Veere
het bezwaarschrift van Heemschut, dat door
dezelfde gemeente enige weken daarvoor was
geaccepteerd, niet bij de stukken had gevoegd.
Dit met als argument dat het vanwege tijds
overschrijding niet ontvankelijk zou zijn. Door
ons zijn alsnog de betreffende stukken bij de
rechtbank gedeponeerd, die deze als relevant
aan het dossier heeft toegevoegd.
De gehele procedure is erg ondoorzichtig
geweest, waarbij door de gemeente Veere zelf
is toegegeven dat ook zij wettelijke termijnen
hebben overschreden.
Voor ons geldt alleen dat deze prachtige
kerkring van Koudekerke ongeschonden blijft.
Een alternatief voor uitbreiding van de consi
storie kan ons inziens zonder bezwaar worden
gevonden door een van de gebouwen aan de
ring daarvoor te bestemmen.
Britannia op Docomomocongres
Rotterdam - Evert de longh en Willem Heij
broek van Heemschut Zeeland gaven tijdens
het tiende internationale congres van Doco-
momo ((Documentation and Conservation
of the Modern Movement) dat van 13 tot 20
september dit jaar in Rotterdam in de Van
Nellefabriek werd gehouden onder de titel
'Challenge of Change' een presentatie met als
titel 'Britannia, monument from the recon
struction period' (Britannia, monument uit de
wederopbouw). Hierin belichtten zij de bouw
geschiedenis en betekenis van dit hotel aan de
Vlissingse boulevard, gebouwd door Joost Boks
met mozaïeken van Louis van Roode. Daarmee
is dit topmonument uit de wederopbouw ook
opgenomen in het register van te beschermen
objecten van Doeomomo.
Docomomo is in 1988 opgericht door H.J.
Henket en W. de Jonge in Eindhoven. Om
de versnelling in de afbraak van gebouwen
en ensembles uit de wederopbouw tegen te
gaan maakt deze organisatie zich sterk om
de belangrijkste eigenschappen hiervan te
behouden door renovatie en het ontwikkelen
van een nieuwe bestemming. Daarbij kunnen
veranderingen worden doorgevoerd als de
oorspronkelijke karakteristieke eigenschappen
maar behouden blijven.
Inmiddels heeft Docomomo afdelingen in vijftig
landen en organiseert deze organisatie een
tweejaarlijks congres. De Nederlandse Afdeling
is gevestigd in de faculteit Architectuur van de
Technische Universiteit in Delft.
Willem Heijbroek
oktober 2008 Heemschut 5
