Cloudia Thunnissen - De Leidse regio is van oudsher verbonden met keramiek.
Langs de Oude Rijn rookten al sinds de Middeleeuwen steenbakkerijen. Rond
1900 streek hier ook een aantal pottenbakkers neer die kunstaardewerk
vervaardigden. Genoeg reden om hier van 25 oktobertot 2 november de Week
van de keramiek te vieren.
IN LEIDERDORP (Doeslaan 32-38) staat de
enige nog werkende kleiwarenfabriek van
de regio, de firma Gebr Ginjaar. Op 1 en 2
november vormt dit bijzondere complex met
zijn karakteristieke ovens en fabrieksschoor
stenen het decor voor een gevarieerd pro
gramma. De fabriek ligt sinds 1920 aan de Does,
een kleine rivier die vijftig meter verderop in
de Oude Rijn uitmondt. Ginjaar (oorspronkelijk
aardewerkfabriek De Does) vervaardigt vooral
grofkeramiek, aardewerk voor de bouw. Een
belangrijk produet vormen, sinds het begin van
de crisisjaren, de geglazuurde muurafdekken.
Ginjaar is tegenwoordig het enige bedrijf in
Nederland dat nog sehoorsteenpotten maakt.
Tot 1966 stookte men met cokes, steenkolen en
turf, daarna met aardgas. De firma specialiseert
zich in restauratieopdraehten voor historisch
grofkeramiek, onder meer voor Amsterdamse
School-architeetuur.
Alle producten worden gebakken in grote
bakstenen ovenkamers met een gewelf. Voor
elke stook wordt de toegang opnieuw dicht
gemetseld. Het zijn 'overslaande vlamovens',
sinds 1914/15 op de Nederlandse markt. Er
wordt gestookt achter een muur in de oven, via
natuurlijke trek bereikt het vuur de te bakken
producten. De oudste schoorsteen begon te
hellen en is met behulp van wiggen in 2007
rechtgezet en gerestaureerd. De gemetselde
ovens, de rij draaischijven en andere details
binnen, de stalen ramen aan de achterkant, de
besehermende muurafdekken en natuurlijk de
grote fabrieksschoorstenen maken het pand tot
een levend voorbeeld van een kleiwarenfabriek
uit begin vorige eeuw.
Tijdens de openstelling op 1 en 2 november zijn
er rondleidingen, zaterdagavond met kaarslicht.
In de fabriek wordt op semi-ambachtelijke wijze
gewerkt, want de aantallen zijn in veel gevallen
klein, zeker bij restauraties. Ginjaar loopt
echter wel voorop bij de levering van keramiek
voor restauraties, zoals fraaie kammen voor
19de-eeuwse nokvorsten, pirons en gegla
zuurde stenen voor art nouveau panden of
muurafdekken voor de Amsterdamse School.
Ook moderne architecten vinden hun weg naar
de fabriek.
Tijdens twee speciale exposities zijn de regio
nale keramiekgesehiedenis van grofkeramiek
én kunstaardewerk te zien. Rob Vermeulen
toont een deel van zijn verzameling historische
bakstenen, onder meer met merktekens, bed
denstenen en speciale vormstenen. Verzamelaar
Rob Sperna Weiland maakte een keuze uit
zijn collectie kunstaardewerk; uiteraard van
keramisten en fabrieken die in Katwijk, Leiden,
Leiderdorp en Oegstgeest hebben gewerkt.
Te zien is fraai werk van Brouwer, Zaalberg
en De Blanken, Sibbes, Holland(ia) en Cedo
Nulli, Amphora, Kamerlingh Onnes en Katwijks
aardewerk.
De fabriek is tijdelijk werkterrein voor beel
dend kunstenaar Adriaan Rees. Hij vervaardigt
een kunstwerk van keramiek voor de nieuw
bouwwijk Heerlijk Recht. De kunstenaar is 1
november aanwezig (onder voorbehoud). In de
voormalige draaierij geeft een pottenbakker op
beide dagen demonstraties.
Op zondagmiddag 2 november taxatie van
kunstaardewerk van pottenbakkers uit de
periode 1890 - 1940.
Informatie
Voor meer nieuws over de Week van de keramiek
zie de website: www.kunstgebouw.nl/keramiek en
www.leiderdorp.nl
oktober 2008 Heemschut 35
De fabriek van Ginjaar in Leiderdorp. Foto Claudia Thunissen
Kunstaardewerk van De Blanken, Brouwer, Kamerlingh
Onnes en Zaalberg (ontwerp Wensink).
MiÜj
-
Omgeving Leiden heeft
binding met keramiek
