Literatuur
Aanvulling
Colofon Industria
in Heemschut
48 Industri
E. de Jonge, H. van Boven en Th.J.
Petri (red.): VELUWS WATER; TIEN
EEUWEN WATERBEHEER OP DE
VELUWE. Stichting Matrijs, Utrecht,
2007. Uitgave in samenwerking met
de Historische Vereniging Ampt Epe en
het waterschap Veluwe. 200 biz., ill.,
kaarten, lit.opgave. ISBN 978-90-5345-
321-6. Prijs: 29,95.
In 1997 werd het waterschap Veluwe
opgericht, een conglomeraat van
samengevoegde waterschappen. Ter
gelegenheid van deze fusie is besloten
een algemeen historisch overzichtswerk
te doen verschijnen: 'Veluws water'. Na
een korte geschiedenis van Gelderland
en de Veluwe in het bijzonder, worden
de belangrijkste poldergebieden
afzonderlijk behandeld, gelegen in de
noordelijke IJsselvaIlei, de noordelijke
polders (Hattem en omgeving) de
zuidelijke polders (de regio Dieren-
Voorst). In de overige hoofdstukken
wordt de geschiedenis van 1000 jaar
waterbeheer behandeld aan de hand
van de thema's economie, defensie (IJs
sel I inie uit de Koude oorlog), financiën,
landbouw en tenslotte bestuurders en
personeel. Het leven en werken op de
Wapenveld: gemaal Pouwel Bakhuis
Foto Marcel Overbeek
Frans Kense: TILBURG WOLSTAD;
HERINNERINGEN AAN EEN GLORIETIJD
Den Bosch, Adr. Heinen Uitgeverij.
ISBN 9789086800179. Prijs 22.95.
Deze uitgave geeft een beeld van het
textielverleden van Tilburg. Ooit waren
in Tilburg meer dan vijftig uiteenlo
pende textielbedrijven en aanverwante
bedrijven actief, waaronder spinnerijen,
wolfabrieken, wasserijen, weverijen en
afwerkingbedrijven. Ongeveer vijftien
duizend Tilburgers waren werkzaam
in deze sector. Bij het samenstellen
van deze publicatie is gekeken naar
bedrijven waarvan veel wetenswaar
digheden bekend zijn. Daarnaast is
gezocht naar ex-medewerkers van de
bedrijfsleiding die persoonlijke erva
ringen konden en wilden vertellen. Het
eindresultaat is een sfeerbeschrijving
van de wollenstoffenindustrie en de
mensen die er in hebben gewerkt. Van
de volgende bedrijven zijn beschrij
vingen opgenomen :AaBee-wol lenstof-
fenfabriek, spinnerij Thomas de Beer,
Van Dooren Et Dams textielfabrieken,
wollenstoffenfabriek G. Droge, Janssen
de Horion's Wollenstoffenfabrieken,
spinnerij Jurgens, J.A. Kerstens Wol
lenstoffenfabrieken, C.Mommers Wol
lenstoffenfabrieken, AEtN Mutsaert's
Wollenstoffenfabrieken, stoom wasserij
De Regenboog, Textielmij. De Zomer-
molen, NV Spinnerij Swagemakers, Jan
Verschuuren NV, NV Textielfabrieken
Verschuuren-Piron.
Van elke onderneming wordt een
korte beschrijving gegeven, rijk geïl
lustreerd met historische opnamen in
kleur en zwart-wit. Tot slot wordt een
beschrijving gegeven van het complex
van het Tilburgse textielmuseum, de
Textielschool, en wordt een overzicht
gegeven van de nog in Tilburg aanwe
zige restanten van textielfabrieken en
schoorstenen.
De Salomonsons en Nijverdal: V.P. Loeiiger-Salo-
monson uit Oegstgeest meldt, dat niet Thomas
Ainsworth de eerste stoomweverij heeft gesticht
in Nijverdal, maar de gebroeders Godfried en Hein
Salomonson. Een gedenksteen in de fabriek herinnert
daar nog aan. Beide Salomonsons, meldt zij, speelden
ook een rol bij de caiicotweverij in Zierikzee (Heem
schut december 2006, pag. 4 en 5). Tot 1918 voerde
een Salomonson de directie, daarna nog twintig
jaar een achterkleinzoon van Hein, Godfried van der
Muelen. Pas daarna werd het door fusies uiteindelijk
Koninklijke Nijverdal - Ten Cate en tot slot Konink
lijke Ten Cate.
Ainsworth stichtte wel als eerste een kleine hand
weverij in wat later Nijverdal ging heten. Daarmee
werd hier de eerste aanzet gegeven voor de iatere
textielindustie.
Veluwe is steeds beïnvloed door het
water en de ontwikkelingen rondom de
Zuiderzee en de IJssel. Boeren waren
afhankelijk van een goede waterbe
heersing, terwijl voor de polderbewo
ners goede dijkzorg onontbeerlijk was.
Dankzij ontginningen, dijkbouw en de
aanleg van weteringen kon de mens
zich handhaven in de lagere Veluwe,
waarbij de ruim dertig polderinstituties
onmisbaar waren. Voor de geïnteres
seerde in waterschapsgeschiedenis is
deze uitgave een welkome aanvulling.
Voor de industriële geschiedenis van
het beschreven gebied is van belang
de beschrijving van de watermolens,
de papierfabricage, de aanleg van het
Apeldoorns Kanaal en andere water
wegen en de bouw van infrastructu
rele werken als uitwateringssluizen,
dijkstoelen en stoomgemalen.
Een van de oudste gemalen van het
Waterschap Veluwe, dieselgemaal
Pouwel Bakhuis in Wapenveld, is als
museumgemaal bewaard gebleven
na de bouw van een elektrische
vervanger. Het boek is rijk geïllustreerd
met historische en actuele opnamen,
tekeningen en plattegronden.
Industria is de nieuwsbrief van de Stichting
Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN).
FIEN zet zich sinds 1984 in voor het
behoud van industrieel erfgoed in Neder
land. Bij FIEN zijn 65 lokale en regionale
stichtingen en verenigingen aangesloten.
Website
www.industrieel-erfgoed.nl
Redactieadres Industria
Redactie Industria
p/a Marcel Overbeek
Noteboomstraat 61
8021 WR Zwolle
Mailadres
industria@industrieel-erfgoed.nl
