PietArp - De sloop van de ENKA fabriek in Ede moet stoppen, schrijft Arno Boon in een open brief aan B en W
van Ede. Boon is directeur van BOEi, Nationale Maatschappij tot Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van Indu
strieel Erfgoed. Er is een geschikt alternatief, waarbij delen van het centrale Carré behouden kunnen blijven.
Over het behoud van delen van de voorma
lige kunstzijdefabriek zijn eerder afspraken
gemaakt, meent BOEi. Afspraken waaraan de
eigenaar, Aeordis (ENKA BV), nu het eropaan
komt, zich niet houdt.
Het ENKA-Carré werd in 1922 gebouwd en
meet 250 bij 250 meter. De noordelijke en
de oostelijke gevel zouden gespaard kunnen
blijven, evenals drie van de vier hoektorens,
menen de monumenteneommissie Ede, de wel
standscommissie en de Rijksdienst Archeologie,
Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). Die
roepen als ENKANS de betrokkenen op meer
te overleggen en een andere planning voor
sloop en nieuwbouw op te stellen. ENKANS
was samen met de gemeente in gesprek met
ontwikkelaar AM-Fortis dat een plan opstelde
voor dit veertig hectare grote gebied. Al bij de
start in 2004 werd afgesproken dat niet het
complete carré behouden kon blijven of op de
Monumentenlijst komt. Het is met dik 62.000
vierkante meter domweg te groot.
Daarom is afgesproken dat van het Carré
alleen enkele gebouwdelen (zoals buitengevels
en hoektorens) bewaard zullen blijven en het
grootste deel (de hallen met de sheddaken in
het Carré) gesloopt kan worden.
Samen met verschillende nieuw te ontwerpen
elementen moet dit de inspiratie vormen voor
een nieuwe woonwijk.
Respect
Deze aanpak, schrijft Boon namens ENKANS
en BOEi, ligt geheel in lijn met het moderne
BelvedèrebeleidBinnen de woonwijk, waar op
een herkenbare manier verleden en toekomst in
eikaars verlengde komen te liggen, wordt een
deel van de fabrieksgebouwen wel beschermd,
omdat ze eenvoudiger te herbestemmen zijn.
Dit betreft een kantinegebouw, de westvleugel
met het poortgebouw, EHBO-gebouw en Bit-
terzoutloods.
Nu lijkt het er echter op, dat Aeordis - als
verkopende partij en verantwoordelijk voor de
sloop van gebouwen die niet behouden hoeven
te worden én verantwoordelijk voor de bodem
sanering - zich niets aan het eerder dit jaar
bereikte akkoord gelegen wil laten liggen.
Boon: 'Daarmee toont zij geen respect voor de
verbondenheid die de vele oud-werknemers
nog steeds met de ENKA voelen, noch voor
de indrukwekkende bedrijfsgeschiedenis, die
veel heeft betekend voor Ede en Nederland.
De ENKA was eind jaren twintig van de vorige
eeuw een zeer moderne fabriek met zo'n 5000
medewerkers.'
Deze werden met een eigen busonderneming
uit de regio opgehaald en gebracht. De directie
van de ENKA besteedde destijds veel aandacht
aan het welzijn van haar medewerkers (waar
onder ook veel vrouwen): een schouwburg werd
gesticht, er werd voor huisvesting gezorgd
(ENKA-dorp), een zwembad werd gebouwd
en ook werd het initiatief genomen voor een
ENKA-koor en voetbalclub.
In Ede bevinden zich de laatste restanten
van de historische kunstzijde-industrie in
Nederland.
www.boei.nl
Het hoofdgebouw van het ENKA-carré.
Foto BOEi
augustus 2008 Heemschut 23
BOEi in de bres voor ENKA
