Laatste Amsterdamse buitenplaats wordt trouwlocatie, brasserie en cultuurschuur
Gildemeester, die in 1770 de marmeren fontein
liet plaatsen, vervaardigd door Ignatius van
Logteren en afkomstig van buitenplaats Drie
mond bij Weesp. De Romeinse godin Amphitrite
en watergod Poseidon flankeren het knaapje
Arion op zijn dolfijn.
Eerste speeltuin
Van 1835 tot 1866 was Frankendael een van
de meestbezochte theetuinen en de eerste
speeltuin van Amsterdam. In 1866 werd de
buitenplaats ingericht als tuinbouwschool met
internaat Linnaeus. De later bekende tuinarchi
tect Springer kreeg er les. In die tijd werden er
ook vaak concerten gegeven. Prinses Wilhel-
mina speelde er als kind regelmatig. In 1882
kocht de gemeente Amsterdam Frankendael
en stichtte op het terrein een Flandelskwekerij.
Frankendael werd verbouwd tot woning en
sindsdien woonden er gemeentelijke direc
teuren Beplantingen.
In de jaren '20 van de afgelopen eeuw waren
er in de tuin druk bezochte toneelvoorstel
lingen van onder anderen Verkade. In 1958
kwam stadsarchitect Merkelbaeh er wonen.
Merkelbach is bekend van de Avro-studio in
Hilversum, het GAK-gebouw en het wijkje
Jeruzalem in Amsterdam. Zijn stiefdochter
Cecilia Van Vliet-Lichtveld verhuisde als laatste
bewoonster in 2005.
'Bij de restauratie leggen we het accent op de
hoofdvleugel, het middenstuk,' zegt architect
Maarten Fritz tijdens een rondleiding over de
hofstede. 'Daar is de restauratie het meest
nauwkeurig. We laten de indeling hier onge
moeid, om het karakter van het interieur niet
aan te tasten. In de flankerende koetshuizen
wordt meer gebroken en geïnnoveerd, het
gebouw moet wel functioneel blijven.' Voor
Fritz is het bijzonder mee te werken aan de
restauratie van Frankendael. 'Ik ken het huis
nog uit mijn jeugd, toen ik met mijn vader hier
vaak naar de reigers ging kijken.'
Weldadige sleetsheid
Buiten is te zien, dat de gevelmuren niet
opnieuw gevoegd zijn maar dat het oude voeg
werk zorgvuldig is hersteld. Fritz: 'Het aardige
aan dit gebouw is zijn weldadige sleetsheid. Ik
wil dat erin houden en niet te netjes restau
reren. Je mag de rimpels van het gebouw best
blijven zien. De voegen bijvoorbeeld moeten
geen keurige lijstjes worden om een schilderij.'
Na de trap bevindt zich in de gang een prachtig
gestuukt reliëf met sierlijk ornament boven in
de wand. In principe is het in rococo aange
brachte stucwerk symmetrisch, maar in de
details asymmetrisch.
In de oude woonkamer (straks trouwsalon)
bevindt zich een fraaie marmeren schouw,
waarvoor de schouw van de burgemeesters
woning aan de Herengracht als voorbeeld
diende. Plinten, lambriseringen en luiken
worden weer 19de eeuws hardgroen. Deze keus
werd gemaakt nadat eerst uitvoerig historisch
onderzoek heeft plaatsgevonden De nieuwe
leidingen worden weggewerkt achter nieuwe
zijden bespanningen.
Naast de trouwsalon komt de muzieksalon voor
kleine concertantes, maar ook voor jazz en pop.
Op de eerste verdieping, waar vroeger de slaap-
en badkamers waren komen een kunstkamer
en een vergaderzaaltje. Hier, in de kunstkamer
kun je straks rustig relaxen. In comfortabele
fauteuils genieten van slow food, fast thoughts
en de aanwezige kunst.
Daarnaast komt de vergaderkamer, in high tech
uitgevoerd. Op zolder onder de hanenbalken is
het kantoor van de nieuwe ondernemers van
Frankendael.
Drinkbak met ruif
Aan weerskanten van het huis bevonden zich
de koetshuizen, een voor de koets met paarden
en een voor het personeel. Het linkerkoets
huis blijft vrijwel geheel in ruwe staat. Links
is er nog steeds een drinkbak met ruif voor de
paarden. Hier kan straks gefeest worden door
jonggehuwden en wie ook maar een leuke
party wil organiseren. Eigenlijk had Fritz een
muur middenin het koetshuis willen wegbreken,
omdat die erg in de weg staat. Dit mocht niet
van Monumentenzorg.
Het rechterkoetshuis wordt een gezellige laag
drempelige brasserie, waar je ook kunt genieten
van een maaltijd met verse ingrediënten en bio
logisch vlees. Voor de brasserie komt een terras
met prachtig uitzicht op de Regence tuin.
Beide koetshuizen zijn verbonden met een
nieuwe gang door het sousterrain, die uitge
broken moest worden. In dit deel van het huis
is voor deze restauratie het meest gebroken
en verbouwd. 'Dat moest ook wel, wil je het
functioneel kunnen gebruiken', vindt Fritz. De
kleurstelling zal er, anders dan in het meer
monumentale middendeel van het huis, blauw
grijs worden.
Drs. Jaap Kamerling is journalist cultureel
erfgoed en lid van de Commissie Amsterdam
van Heemschut.
augustus 2008 Heemschut 19
Huize Frankendael als hotspot
