een remote eontrolsystem voor de besturing en
beheersing op afstand van de oude watermo
lens en bijbehorende stuwsituaties. Zo kan er
door gebruikmaking van high teeh gewerkt
worden aan de revitalisering van deze belang
rijke historische elementen in het Limburgse
landschap.
Een kanaal met sluizen zoals de vaarroute
Maastricht-Vlaanderen is een goed voorbeeld
van een niet weg te poetsen waterstaatkun
dige structuur. Deze structuur is tientallen
jaren verwaarloosd geweest en compleet in
verval geraakt. Het fraaie historische beeld van
de diverse waterstaatkundige objecten werd
nauwelijks meer herkend. Met de restauratie
en herinrichting van het Bassin in Maastricht
ontstonden er nieuwe kansen voor de recrea
tievaart. Dit door hergebruik van het kanaal,
dat in het Bassin uitmondt.
Restauratie van Sluis 19 was daarbij een
randvoorwaarde. BAT heeft bij deze restau
ratie vanuit de eigen identiteit en filosofie
een baanbrekende rol gespeeld. Kenmerkend
voor die rol is het doen van diepgaand en niet
goedkoop vooronderzoek, waarbij de sluis
wordt drooggezet. Dat is zeker geen algemeen
aanvaarde aanpak, maar hiermee worden
onaangename verrassingen bij de feitelijke
uitvoering voorkomen en wordt later in het
project veel geld bespaard. Alle aspecten zoals
muurwerk, houten heipalen en de sluisdeuren
kunnen in samenhang bekeken worden. Zo'n
inspectie werkt voor alle partijen bovendien
heel enthousiasmerend.
'Slimme structuur'
Verder is er vanaf het begin sprake van een
integrale aanpak van alle noodzakelijke disci
plines en partners. Die leggen hun bevindingen
in één rapport met alle relevante beslispunten
op tafel. Ook de toekomstige kosten van beheer
en onderhoud worden in kaart gebracht.
BAT is overigens zeer terughoudend met het
doorvoeren van veranderingen. Dehing: 'de
slimheid en effectiviteit van de structuren is
immers vaak nauwelijks te overtreffen'.
BAT ontving in 2003 voor dit project de twee
jaarlijkse Victor de Stuers monumentenprijs.
De jury schreef onder meer: 'Een project met een
historisch verantwoorde en resultaatgerichte
aanpak, waarbij in het vooronderzoek zelfs
een analyse van de oorspronkelijke bestekte
keningen is opgesteld, naast een inventari
satie van de gebreken, waarbij alle structuren
en functies in tact zijn gebleven, waar zeer
zorgvuldig met de bewaarde relicten is omge
sprongen en waarbij ook alle nieuwe toevoe
gingen zorgvuldig ingepast zijn in aansluiting
op het bestaande werk, waarbij de beschikbare
budgetten niet zijn overschreden,
De bijzondere projecten waar BAT bij betrokken
raakt vragen in het algemeen om een bijzon
dere aanpak, bijvoorbeeld door zowel adviezen
en restauratieplannen op te stellen, als bij
de uitvoering te begeleiden en ook zélf uit
te voeren. De nadruk ligt daarbij op restau
ratie van machines en andere werktuigkun
dige relicten. Het bedrijf (her)ontwikkelt en
onderzoekt historische technieken en bouwt
daartoe een eigen en uniek archief op met circa
vierhonderd historisch-technische naslag
werken. Dit mag als zeer bijzonder worden
bestempeld, want de structurele kennis over
(industrieel)historische technieken is in het
algemeen zeer beperkt. BAT heeft inmiddels een
aantal specialismen in huis, zoals het verrichten
van historische engineering aan de hand van
zowel historische als hedendaagse reken
methodes, het vervaardigen van historische
replica's in gietijzer, staal of ander materiaal,
reparatie van gietijzeren onderdelen en histori
sche verbindingsstukken.
Het veelzijdige erfgoed in Nederland is vaak
verrassend onzichtbaar, blijkt uit de projecten
van BAT. Veel BAT-producten verdwijnen
immers onder water, zoals de sluisdeurdelen en
pompen bij de restauratie van sluizen.
A. Bokhorst is lid van de
Provinciale Commissie Limburg
juni 2008 Heemschut 19
J.M.G. Dehing van Buro Aangepaste Technologie in Sittard (midden boven).
Links Sluis 19, midden onder de gerestaureerde sluis.
Rechts een detail van Sluis 19 voor de restauratie.
Foto's Ad Bokhorst
