Literatuur Colofon Industria in Heemschut Vincent Erdin, Gerald Wilmink e.a.: CORPUS CRUQUIUS. 160 JAAR STOOMGEMAAL DE CRUQUIUS. Zutphen, Uitgeversmaatschappij de Walburgpers, 2007. 88 biz., ill., lit.opg. ISBN 978.90.5730.525.2. Prijs: 24,95. Eind vorig jaar was het 160 jaar geleden dat het stoomgemaal De Cruquius werd gebouwd. Naar aanleiding hiervan verscheen een boek met cd-rom getiteld 'Corpus Cruquius. 160 jaar stoomgemaal De Cruquius'. Het boek werd gepresenteerd in het gemaal tijdens het symposium 'de eerste steen boven', dat op 19 november 2007 werd georganiseerd. Het boek bevat een zestal populair- wetenschappelijke bijdragen van onder zoekers die vanuit hun eigen discipline een lezing hielden tijdens het sympo sium. Wetenschappelijk onderzoeker Vincent Erdin stelde uit een studie van diverse archieven in ons land de bijbehorende cd-rom 'Corpus Cruquius' samen. De cd-rom en het boek werpen nieuw licht op de vroegindustriële ontwikkeling van ons land. De droogmaking van het Haarlemmer meer in het midden van de 19e eeuw was een enorme onderneming voor die tijd. Voor de drooglegging werden drie grote stoomgemalen gebouwd, die de namen kregen van beroemde water bouwkundigen: Leeghwater, Lijnden Polak Fruïtal Worksfabriek en Cruquius. Met hun neogotische elementen, zoals kantelen, spitsbogen, steunberen en rijk geornamenteerd traceerwerk, de fraaie gietijzeren constructies in de machinekamer, de enorme stoommachine (in Cruquius de grootste ter wereld!) en de balans- armen werden de drie gemalen ware kathedralen van de techniek. De gemalen pompten van 1849 tot 1852 het Haarlemmermeer droog. In 1895 kreeg het Cruquiusgemaal de functie van reservegemaal, en op 10 juni 1933 werd het gemaal definitief buiten bedrijf gesteld. Een reddingsactie van Nederlandse ingenieurs voorkwam dat het unieke gemaal met de machines werd gesloopt. In 1934 werd de Stich ting De Cruquius opgericht die de zorg voor het oude gemaal overnam. Ook werd het gemaal op de monumenten lijst geplaatst, waarmee het gemaal het eerste industriële monument ter wereld werd. Sinds 1936 is het stoomgemaal een museum. Drs. Vincent Erdin studeerde Nederlands aan de universiteit van Amsterdam en onderzoekt de sociale historie van het stoomgemaal De Cruquius. Momenteel werkt hij aan een proefschrift over stoombemaling in Nederland. Gerald Wilmink is direc teur-conservator van het Museum De Cruquius. Henk van der Lee: HET KWARTIER IS OM; VOORMALIGE BEDRIJVIG HEID IN HET EEMKWARTIER VAN AMERSFOORT. Amersfoort, Stichting Industrieel Erfgoed in de stad Amers foort (Siësta), 2007. 160 biz., ill., 24,5 x 27 cm. Prijs onbekend. De stad Amersfoort kent een rijk indu strieel verleden. Gelegen aan de rivier de Eem was Amersfoort van oudsher een handelsstad. Vooral landbouwpro ducten uit de omgeving, zoals graan, en later ook tabak werden in de stad opgeslagen en per schip verder ver voerd. Ook ontstonden er dankzij het redelijk zuivere rivierwater diverse bier brouwerijen. In de 19e eeuw vestigde zich buiten de stadsmuren de eerste grootschalige industrie. Bedrijven als Eysink, Noacks, Bronswerk, Erdal en Remia lieten moderne fabrieksge bouwen neerzetten. Een groot deel van deze industrie vestigde zich langs de rivier de Eem, in de directe nabijheid van het spoor. Alhoewel sinds de jaren zestig de meeste oude fabrieksge bouwen zijn verdwenen, zijn er toch nog vele restanten en sporen van het industriële verleden aanwezig. Deze publicatie laat door middel van tekst en beeld de veelzijdigheid zien van een belangrijke periode uit de Amersfoortse geschiedenis. De publicatie beschrijft voor een breed publiek de geschiedenis van het Eemkwartier. Het boek geeft een uitputtend en volledig overzicht van de hier gelegen bedrijven en industriëen. De tekst wordt rijk geïllustreerd met historische foto's, waarvan het meren deel nooit eerder werd gepubliceerd. Het boek sluit wat betreft formaat en vormgeving aan bij het eerder verschenen fotoboek 'Amersfoort en de industrie. Een zoektocht naar het indu striële verleden van Amersfoort', van T. Jansen en M. Kruidenier (Amersfoort 2005). Dit boek geeft aan de hand van recente foto's een beeld van wat er nog aan industrieel erfgoed is te vinden in Amersfoort. 'Het kwartier is om' gaat daarentegen diep in op de geschiedenis van het oudste industriegebied van Amersfoort. Een prachtige uitgave, en een aanwinst voor de geschiedschrij ving van de industrie en nijverheid in Amersfoort. Industria is de nieuwsbrief van de Stichting Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN). FIEN zet zich sinds 1984 in voor het behoud van industrieel erfgoed in Neder land. Bij FIEN zijn 65 lokale en regionale stichtingen en verenigingen aangesloten. Website www.industrieel-erfgoed.nl Redactieadres Industria Redactie Industria p/a Marcel Overbeek Noteboomstraat 61 8021 WR Zwolle Mailadres industria@industrieel-erfgoed.nl

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2008 | | pagina 50