Eric Ie Gras - De zorg voor monumenten en voor
historisch erfgoed heeft een stoffig imago. Het is
goed voor bedaagde mensen, die zich druk maken
om een geveltje. Meer zou het niet voorstellen.
Filosoof en econoom Dr. Dirk Noordman, specialist in
eitymarketing, ziet dat anders. 'Het werk van Heem
schut is economisch en maatschappelijk van belang.
Regionaal, landelijk en zelfs op Europees niveau.'
Dr. Dirk Noordman (1944) studeerde filosofie
en economie, is tegenwoordig als associate
professor management verbonden aan de
Erasmus Universiteit Rotterdam. Daarnaast
is hij directeur van Adviesbureau Cultuur
toerisme in Den Haag. Meer over zijn ideeën
in zijn boek Cultuur in de Citymarketing
ISBN: 90-5901-380-8, een uitgave van
Elsevier Overheid 2004.
Dam. Het kan ook een modern gebouw zijn,
zoals het operagebouw van Sydney of het Gug-
genheim-museum in Bilbao. Dat museum deed
wonderen. Het veranderde Bilbao in korte tijd
van een verpauperende industriestad in een
toeristische trekpleister.'
Stedelijke symbolen hoeven niet altijd
gebouwen te zijn. Erasmus is een icoon voor
Rotterdam en de TT-races zijn dat voor een
verder nogal onbetekenende provincieplaats
als Assen. Noordman: 'Maar laten we ons
beperken tot de gebouwde omgeving en de
monumenten. Naast een landmark heeft een
stad een paar gebouwen van bijzonder hoge
kwaliteit nodig. Die dienen om de besturende
functies aanzien te geven, denk maar aan het
stadhuis of de rechtbank. De plaats waar we nu
zitten is daarvan ook een voorbeeld. Dit is een
historisch gebouw, dat een nieuwe bestemming
kreeg en een bijzondere uitstraling heeft. Als je
hier gasten ontvangt dan maak je duidelijk dat
je iets te bieden hebt, dat je je partners serieus
neemt. Utrecht had behoefte aan zo'n plaats en
die is er nu.'
Eigen identiteit
Ook kleinere plaatsen hebben landmarks nodig,
al kan dat natuurlijk niet altijd een gebouw
zijn dat wereldberoemd is. Noordman noemt
Hoogezand-Sappemeer als voorbeeld. 'Een
gemeente met wat industrie, veel platteland
en weinig historische bebouwing. Maar als het
gemeentebestuur gasten ontvangt, dan gebeurt
dat in een prachtig verbouwd monumentaal
kerkje, dat nu dienst doet als restaurant en als
klein, maar chique hotel.'
Wil een plaats uitstraling hebben voor bezoe
kers en ook een eigen identiteit bieden aan
bewoners - Noordman spreekt van betekenis
geven aan hun burgerschap, juist in deze tijd
een belangrijk thema - dan is er bovendien een
groot aantal minder vooraanstaande monu
mentale panden nodig. 'Die zijn individueel niet
onmisbaar, maar samen bepalen ze de sfeer.
Neem de Amsterdamse grachtengordel. Daar
kun je een enkel pand vervangen door nieuw
bouw, maar als je dat te vaak doet, haal je het
wezen van het stadscentrum en daarmee de
aantrekkelijkheid weg.'
Identiteit, aantrekkelijkheid in de eitymarketing
en daarnaast natuurlijk ook historisch besef
en schoonheid zijn redenen om respectvol met
monumenten om te gaan. Daar is economisch
voordeel mee te halen. 'Restauraties en onder
houd vormen op zichzelf al een motor voor de
economie, maar denk ook eens aan het vesti
gingsklimaat voor het bedrijfsleven. Onderne
mers kijken in de eerste plaats naar zaken als
bereikbaarheid, grondprijzen of subsidies, maar
de eerste indruk van een plaats bepaalt hun
manier van kijken. Is die eerste indruk positief,
dan zoeken ze argumenten die voor die plaats
pleiten. Bij een negatieve eerste indruk doen ze
het tegenovergestelde. Om die reden ontvangt
het gemeentebestuur van Hoogezand-Sappe
meer gasten in dat gerestaureerde kerkje.'
Daarnaast zijn er natuurlijk de inkomsten
uit het toerisme, vanwege de atmosfeer. De
inkomsten uit cultureel toerisme zijn moeilijk
per stad meetbaar, maar voor steden met een
aantrekkelijke uitstraling moeten ze aanzienlijk
zijn. Het gaat in Europees verband om tien
tallen miljoenen mensen die miljarden euro's
te verteren hebben. Haal de Acropolis weg en
welke Amerikaan, Japanner of Chinees gaat er
nog naar Athene? En zou Istanbul niet een stuk
minder aantrekkelijk zijn zonder de Hagia (Aya)
Sophia?
Geen luxe
Zorg voor monumenten - en dan niet alleen
voor de opvallende landmarks maar ook voor
andere historische en sfeerbepalende panden
- is dus geen kwestie van luxe, zegt Noordman.
Een stad zonder monumenten is sfeerloos,
trekt geen toeristen en heeft minder aantrek
kingskracht op het bedrijfsleven: 'In dat opzicht
doet Heemschut goed werk. Als er nog geen
Heemschut zou zijn, dan moest Heemschut
als organisatie worden uitgevonden. Niet
alleen vanwege de zorg voor het historisch
erfgoed, maar ook omdat jullie werk duidelijk
van economisch en maatschappelijk belang is.
Niet alleen regionaal of landelijk, maar zelfs op
Europees niveau.'
april 2008 Heemschut 11
Het terracottaleger dat in China in de
bodem werd gevonden tref je niet overal
aan. Wat er wel is, kun je uitbuiten.
Foto Adviesbureau Cultuurtoerisme
Dirk Noordman.
Foto Adviesbureau
Cultuurtoerisme
