In de schijnwerpers
Schoonhoven: Van Zilversmid
tot fabrikant; vijf generaties
Van Kempen 1819-1919.
Aan de westelijke stadsrand van den Bosch
staat het imposante fabriekscomplex van de
firma Grasso, fabrikant van koelapparatuur.
Het fabriekscomplex met de bedrijfshallen
en de directievilla annex kantoorgebouw
vormt een belangrijk hoogtepunt in de
industriecultuur van Den Bosch. De Grasso is
ontstaan als een familiebedrijf.
In 1858 sticht Willem Grasso aan het Hint
hamereinde in Den Bosch een smederij, die al
gauw uitgroeit tot een kleine machinefabriek
waar stoom- en andere werktuigen worden
vervaardigd. In 1896 wordt de fabriek ver
plaatst naar Vught, waar men in een bestaande
fabriek vooral boter- en margarineapparatuur
gaat fabriceren. Henri Grasso, de zoon van
de oprichter besluit in 1911 terug te keren
naar Den Bosch, waar hij een compleet nieuwe
fabriek laat bouwen naar een ontwerp van de
Bossche architect F. de Beer op het nieuwe
industrieterrein ten westen van het station.
De Beer ontwierp een indrukwekkend gebou
wencomplex dat de welvaart en rijkdom van
het bedrijf uitstraalt. Het fabriekscomplex op
een terrein van 33.000 m2 omvat drie lang
gerekte fabriekshallen in rijk gedecoreerde
baksteenarchitectuur, een grote directievilla
annex kantoorgebouw, een elektrische centrale
en een watertoren. De toegang naast de direc
tievilla wordt gevormd door een smeedijzeren
toegangshek.
Het interieur van de fabriekshallen bestaat
uit een moderne geklonken staalconstructie,
die in het middendeel van de hallen 15 meter
overspant. De constructie wordt uitgevoerd
door het Duitse staalbedrijf Wilhelm Helmes
uit Barmen-Wicklinghausen. Najaren van
voorspoed komt het bedrijf in de crisisjaren
in grote problemen. In 1937 verkoopt Henri
Grasso het bedrijf aan de Haagse firma Van
Heijst, specialist in verwarmingsapparatuur. Het
kantoorgebouw en de fabriekshallen lopen in
september 1944 zware oorlogsschade op bij de
strijd om het Bossche station. Na 1945 wordt
de schade hersteld en verkeren de gevels weer
in de oorspronkelijke staat.
In 1991 wordt de Grasso overgenomen door het
Duitse concern Gea. Anno 2007 worden achter
de monumentale fabrieksgevels nog steeds op
geavanceerde wijze koelapparatuur en com-
pressieapparaten vervaardigd uit smeedijzer.
De fabrieksgebouwen van de Grasso zijn op
de rijksmonumentenlijst geplaatst vanwege de
industrieel-archeologische waarde en het cul
tuurhistorisch belang van het complex binnen
de Bossche bedrijfsgeschiedenis.
In het zilvermuseum in Schoonhoven is
tot 26 november een tentoonstelling te
bezichtigen over de geschiedenis van
de zilversmedenfamilie Van Kempen. De
familie begon begin 19e eeuw met een
winkel annex werkplaats in zilversmeed
werk in Utrecht. In 1851 wordt een
pand gekocht aan de Oude Gracht waar
met behulp van een stoommachine
fabrieksmatig zilverwerk wordt gepro-
duceerd. In 1858 vestigt het bedrijf zich
in een nieuw monumentaal fabrieks
gebouw in Voorschoten en groeit het
bedrijf onder de naam 'Koninklijke
Nederlandsche Fabriek van Gouden en
Zilveren Werken' uit tot de grootste zil-
verfabriek van ons land. In 1919 fuseert
het bedrijf met de Koninklijke Utrechtse
fabriek van zilveren werken J.C. Begeer
en Jac. Vos Ft Co. uit Rotterdam, waarna
de bekende onderneming 'Van Kempen
en Begeer' ontstaat.
Door de toenemende welvaart in de
tweede helft van de negentiende eeuw
steeg de vraag naar gebruikszilver en
bestek en dankzij de mechanisatie en
introductie van moderne technieken
kon de zilverindustrie grootschalig
produceren. De firma Van Kempen
hechtte veel waarde aan goede kwa-
liteit en zorgvuldige afwerking van de
voorwerpen. De onderneming kreeg dan
ook diverse onderscheidingen en werd
leverancier van het Koninklijk huis.
In de tentoonstelling wordt een beeld
geschetst van de steeds groter wor-
dende vraag naar zilver tussen 1819
en 1919. Bekende tekenaars als Gerard
Willem van Dokkum en Hendrik Jacobus
Valk waren verantwoordelijk voor de
vaak verrassend moderne vormgeving
van het zilver dat sinds de jaren zestig
van de vorige eeuw werd geproduceerd.
ssll MM v I® iSIS 7 WËÊÈÊÊÊ. I
-
Foto 1: Den Bosch, Grassofabriek. Foto
Marcel Overbeek
H
Grassofabriek te Den Bosch
:v V
y
