Planologisch Erfgoedregime
Maastricht beschermt cultuurwaarden via bestemmingsplan
Ad Bokhorst - Maastricht heeft samen met het onderzoeksbureau Res Nova
een creatief systeem ontwikkeld om gemeentelijke monumenten en andere
(kleinere) waardevolle elementen en structuren via het bestemmingsplan te
beschermen. Het systeem wordt beproefd in de wijk Malberg-Oud-Caberg.
Het nieuwe eraan is, dat gemeentelijke monumenten (juridisch) beschermd
worden door voorwaarden in het bestemmingsplan.
Foto's.
Veldkruisen, beeldnissen, monumentale hekwerken of afscheidingsmuren, maar
ook groenelementen als waterpoelen, haagstrueturen, hoogstamboomgaarden
en alleenstaande bomen krijgen in Oud-Caberg een integrale bescherming.
Foto's Ad Bokhorst
GEBIEDEN met een bijzondere, cultuurhis
torisch waardevolle identiteit worden via
een dubbelbestemming in het bestemmings
plan opgenomen. De bestemming Maastrichts
Erfgoed komt boven op de primaire bestem
ming als woondoeleinden, bedrijfsdoeleinden
of groen. Het uitgangspunt is een integrale
bescherming op maat. De opgestelde Maas
trichtse cultuurwaardenkaart vormt de basis
voor deze benadering. De kaart wordt als het
ware over de bestemmingsplankaart gelegd en
laat alle waardevolle elementen zien die bijzon
dere aandacht verdienen.
Naast deze historisch-geografische elementen
zijn er ook bijzondere panden die Maastricht
extra wil beschermen via de bouwvergun
ning. Op de bestemmingsplankaart worden
deze monumentale objecten aangeduid als
dominante of kenmerkende panden. Voor deze
panden vervalt het vergunningvrij bouwen.
Dakkapel, antenne of zonnecollector kan
slechts met bouwvergunning worden geplaatst
om te voorkomen dat de kwaliteit van het pand
nodeloos wordt aangetast.
Een aardig voorbeeld is het kerkje van Oud-
Caberg. Geen rijksmonument, wel cultuurhis
torisch van belang. Bij eerder groot onderhoud
is het oude voegwerk vervangen door nieuw,
met een te harde voegspecie. Als dominant
pand zou het kerkbestuur het advies gekregen
hebben om een zachte kalkmortel te gebruiken.
De kerk zou technisch én esthetisch in een
betere staat zijn gebleven.
Maastricht bezit naast 1660 rijksmonumenten
zo'n 2000 cultuurhistorisch waardevolle
objecten en structuren en talrijke archeolo
gische attentiegebieden. Door de integrale
aanpak van disciplines als stedenbouw, groen,
landschap, historische geografie en archeologie
wordt voorkomen, dat eeuwenoude straat
beelden of landschappelijke structuren plaats
maken voor kwaliteitloze cataloguswoningen.
Het nieuwe regime biedt in een vroeg stadium
kaders en inspiratie voor ontwerpers, steden
bouwkundigen, projectontwikkelaars, archi
tecten en particulieren.
Het betreft bescherming op maat. Immers,
niet alle panden, wijken en structuren hebben
een even grote bescherming nodig. Wijken die
architectonisch minder waardevol zijn, maar
stedenbouwkundig wél waarde hebben op
structuurniveau worden beschermd, waardoor
een stedenbouwkundig concept behouden
wordt.
Ad Bokhorst, PR-adviseur van Heemschut
Limburg
Samenvatting van een artikel in het blad
'Monumenten van' maart 2006 Vera Hamers.
30 Heemschut februari 2007
