zal minder worden gesloopt. En er is een
eultuurkwartier toegevoegd, met ten oosten
van de haven een museum, een stadstheater
en een filmhuis. De infoboulevard schuift
door naar de oostkant van de Nelson
Mandelabrug.
Positief is, dat het plan structurele verbete
ringen van het gebied bevat. Zo ontstaan
nieuwe visuele relaties vanuit het
Coehoorngebied op de rivier, een wandel
route van het station naar het Kerkplein en
er vindt een opwaardering plaats van de
Rijnkade. Het programma is opvallend ambi
tieus, met omvangrijke vernieuwingen in het
stationsgebied en het Musiskwartier. De
reconstructie mag geen leegstand en verloe
dering veroorzaken in de historische binnen
stad.
De grootste kritiek geldt de geplande hoog
bouw. Er is plaats voor negen flatgebouwen
van 20 verdiepingen in het gebied Coehoorn-
ZuidRoermondsplein. Die flats zijn vergelijk
baar met de twee reeent gerealiseerde, zwaar
bekritiseerde torens bij het station. Tegen
deze gigantische verandering en schaalver
groting is veel geageerd. De Spaanse archi
tect had opdracht circa 400.000 m2 bouw
volume weg te zetten binnen het plangebied
Rijnboog. Dus komt hoogbouw waar deze
juist niet moet komen.
Het structuurplan werd door Arnhem dit jaar
aangepast aan de hoogbouwvoorstellen van
het Rijnboogplan. Dus handelt de gemeente
projectvolgend in plaats van kaderstellend.
Arnhem vindt overigens zelf ,het ontmoe-
tingsgebied tussen stuwwal en rivier weste
lijk van de binnenstad kwetsbaar. Deze con
frontatie van landschappen in de stad is voor
Nederlandse begrippen uniek. Het zicht
vanuit het westen Onderlangs op de
Eusebiustoren moet worden gekoesterd.' De
Hogeschool voor de Kunsten aan Onderlangs
spaarde een paar jaar geleden het zicht op de
stuwwal en breidde tegen zeer hoge kosten
ondergronds uit. Hier vlakbij zijn in het
masterplan Rijnboog nu drie flatgebouwen
van 20 verdiepingen geprojecteerd.
De Heemschut commissie Gelderland maakte
meerdere malen bezwaar tegen hoogbouw op
deze plek. Het gemeentebestuur ging aan
deze bezwaren rücksichtslos voorbij.
Nieuwe haven
Volgens het masterplan komt er een haven
tot aan het plein bij de Eusebiuskerk. Een
haven van 200 m lang en 40 m breed dwars
door en haaks op de huidige Rijnkade.
De waterstand is - zoals van de Rijn - bijna
het hele jaar 6 m onder het straatniveau met
daarboven een hoogwaterkering. Er zijn door
het hoogteverschil hellingbanen en drijvende
kades nodig. Het maakt de meningen over de
haven zeer verdeeld.
Enerzijds is een nieuwe haven symbool van
de nauwe relatie tussen de rivier en het
stadscentrum; de haven brengt vitaliteit.
De Rijn wordt naar het hart van de stad
gebracht. De haven kan ruimtelijk en functi
oneel van groot belang zijn, de structuur van
de stadsrand en de Rijnkade versterken. De
haven is een aantrekkelijke plek.
Anderzijds, menen anderen, is voor een wer
vende verbinding tussen winkelcentrum en
rivier de haven een verkeerd plan. Zo'n ver
binding is er ook, goedkoper en aantrekke
lijker, met bijvoorbeeld een wandelboulevard.
Niet de haven wordt de grote trekker, maar
de zonnige, op te waarderen Rijnkade die nu
al floreert als aantrekkelijk waterfront.
En er zit een adder onder het gras. De dure
haven wordt betaald uit de grondopbrengst
van de hoogbouw. Zo geeft commerciële
grondexploitatie de doodsteek aan de ste
denbouw en aan de unieke landschappelijke
kwaliteit van Arnhem.
Terugblikkend is duidelijk dat het planproces
niet professioneel is aangepakt. Geen analyse
over de stedenbouwkundige ontwikkeling,
geen kaderstellend hoogbouwbeleid en geen
alternatieve plannen. Aan het plan van
De Sola Morales mocht niets veranderd
worden. Het Rijnboogplan werd ontworpen
in opdracht van het projectteam Rijnboog,
(Arnhem, Knooppunt Arnhem-Nijmegen,
Gelderland en vijf projectontwikkelaars).
Die willen alle hun eigen stempel op het
plan drukken.
Harry Bod is lid van de Provinciale Commissie
Gelderland
oktober 2006 Heemschut 27
