Overzees erfgoed
kepers ingebed werden in een gepleisterde
lijst. Deze lijst werd later alleen ter decoratie
aangebracht. De daken met dakpannen waren
essentieel voor het opvangen van regenwater.
Voor optimale ventilatie zijn de muurope
ningen altijd tegenover elkaar aangebracht.
Alleen de huizen in de stad hebben een
bewoonbare zolder met dakkapellen.'
'Na de introductie van de airco in de jaren
'40 van de vorige eeuw, werden woningen
niet meer op de wind georiënteerd en deden
de compacte woonwijken hun intrede. Ook
de nadien aangelegde straten lopen niet
meer Oost -West.'
Wat zijn onmiskenbaar invloeden vanuit
Nederland?
'Het stenen kunukuhuis vertoont overeen
komsten met de 17e- en 18e eeuwse huizen
in bijvoorbeeld Katwijk en Noordwijk. Dat
waren zaalwoningen onder zadeldak met één,
soms twee zijbeuken, op Aruba galerijen
genoemd. Een reiziger die het eiland in 1825
bezocht herkende de wit gesausde huizen
direct als 'Hollandse boerderijen'. Het type
kwam met de West Indische Compagnie mee
naar Curagao.
De traditionele indeling is ook duidelijk
Nederlands en de latere variaties daarop
zitten nu nog in de genen. In de moderne
architectuur zie je deze vorm weer terug
komen: een woonkamer in het midden met
aan weerszijden de andere vertrekken.'
Zijn er andere belangrijke invloeden?
'Ja, de vroeg 20ste eeuwse woonhuizen in
Oranjestad zijn op de Latijns-Amerikaanse
neo-barok geïnspireerd. Eind 19e eeuw
emigreerden veel Spanjaarden naar Venezuela
en Colombia waar ze zich vestigden als
koopman en er veel geld verdienden.
De koopmanshuizen aldaar kenmerken zich
door sierlijke houtsnijwerk en een overdadig
gebruik van weelderige gevormde bouw-
ornamenten. Arubaanse kooplieden lieten
zich er graag door inspireren.
Dan heb je ook monumenten, die door de
Dienst Openbare Werken zijn gerealiseerd.
Dat zijn voornamelijk 'landsgebouwen',
zoals scholen, kazernes, ambtswoningen en
dergelijke. Je ziet in deze architectuur nog
duidelijk de invloed van de bouwwijze die
Nederlandse ingenieurs in de 19e eeuw bij
de burgerlijke openbare werken in het voor
malige Oost-lndië toepasten.'
Wat willen jullie als advies aan Aruba
meegeven?
'Behoud watje nu aan monumenten hebt en
besteed extra veel zorg aan de weinige lemen
hutten die er nog over zijn. Die hutten zijn
voorbeelden van Aruba's meest traditionele
bouwwijze. We hebben in totaal 360 monu
menten geselecteerd, maar jaarlijks worden
nog vele gesloopt. De gebouwen zijn namelijk
niet officieel beschermd. Het monumenten-
register is er, maar moet officieel bekrachtigd
worden. Eigenaren van de monumenten
moeten worden benaderd, of in veel gevallen
eerst gevonden worden. Dat is een tijdrovend
karwei. Soms zijn er honderd erfgenamen bij
betrokken, krijg die maar eens met de neuzen
dezelfde kant op. In de tussentijd vervallen
leegstaande monumenten.'
'Een ander gevaar is de druk op het eiland
4. Foto links
vervallen kunukuhuis
5. Foto rechts
kunukuhuis in de stad
Foto 4 en 5 van auteur
Zodra het boek van Olga van der Klooster en Michel
Bakker uitkomt, is in Heemschut te lezen of het voor
leden tegen reductie verkrijgbaar is.
Van de hand van Olga van der Klooster en Michel
Bakker verschijnt in 2007 ook een boek over archi
tectuur in Suriname waarin Temminck Groll het voor
woord schrijft. In dit boek onder meer vondsten uit
archieven die verloren gewaand waren en bouwteke
ningen die niet eerder gepubliceerd zijn.
16 Heemschut oktober 2006
