Friesland
Groningen
I
1 en 2. Drenthe
Veenhuizen, het museum in het voormalig carré
en het gebouw van het Tweede Gesticht.
Foto's Casper Ie Gras.
Notariskoepel Beetsterzwaag
Beetsterzwaag - Bij Heemschut komen af en
toe objecten onder de aandacht die niet
zozeer opvallend zijn qua maatvoering of
hun rol in de wereldgeschiedenis. Veel meer
gaat het om hun bijzondere voorgeschiedenis
en omdat zij zich zomaar als een verrassing
aandienen. In de achtertuin van de gemeente
Opsterland staat zoiets; een klein tuinhuisje
in Beetsterzwaag. Deze Notariskoepel werd in
1901 gebouwd door hoogleraar Fockema
Andrea, die het huisje in de zomer gebruikte
als studeerkamer. Het is door zijn vorm en
locatie een opmerkelijk gebouwtje. Het is uit
baksteen opgetrokken, met een diameter van
6,5 meter. Het grondplan is achthoekig,
waarbij de hoeken door pilasters worden
geaccentueerd. De vensters hebben een 18e
eeuwse ruitverdeling. Het dak is gedekt met
geglazuurde dakpannen. Het gebouw ken
merkt zich door de typisch 19e eeuwse dak
overstekken. De Notariskoepel getuigd van
een voor die tijd gebruikelijke menging van
stijlen.
Lange tijd werd de Notariskoepel meege
nomen in het gemeentelijke onderhoud. Dat
schiet er echter al jaren bij in. Het gebouw is
sterk aan het vervallen. Haast is dus geboden.
De PC Fryslan heeft daarom de gemeente
Opsterland aangeschreven om haar te wijzen
op het bijzondere gebouwtje en met het
dringende verzoek zich in te zetten voor het
behoud ervan. Heemschut is van mening dat
de Notariskoepel bescherming verdient. Met
wat consoliderend herstel kan tijd worden
gewonnen. Tijd om na te denken over een
nieuwe bestemming. Met een paar duizend
euro rem je voor een tijdje het ergste verval.
Die kans mag Opsterland de Notariskoepel
volgens Heemschut niet onthouden.
Drs. Gertjan Timmer
Aantasting monumentaal
Ensemble Uithuizen dreigt
Uithuizen - De Groningse commissie heeft in
een brief aan het parochiebestuur van de
rooms-katholieke kerk in Uithuizen gewezen
op de ensemblewaarde van de kerkelijke
gebouwen in deze parochie.
Dit waardevolle ensemble bestaat uit de r.k.
kerk, gewijd aan de heilige Jacobus de
Meerdere, gebouwd in 1858-1861 naar een
ontwerp van J. F. Scheepers, en een aantal
gebouwen in de nabijheid daarvan. De r.k.
kerk is een rijksmonument, evenals de pas
torie met stookhut, de pastorietuin en de
rouwkapel achter de kerk bij het kerkhof. De
kosterij en de meesterswoning zijn geen
monument, maar maken deel uit van dit
ensemble. Een deel van de kosterij is in 1869
gebouwd als koetshuis bij de pastorie. De
meesterswoning is vlak na de oorlog
gebouwd. Het ensemble is fraai gelegen aan
de Hoofdweg in Uithuizen (gemeente
Eemsmond) rondom een grasveld.
Het parochiebestuur van de rooms-katholieke
kerk in Uithuizen overlegt met de parochi
anen over verkoop van de kosterij en de
meesterswoning aan de projectontwikkelaar
Marenland, die op het terrein grenzend aan
het terrein van de kerk bejaardenapparte
menten gaat bouwen. Als deze gebouwen
gesloopt worden en vervangen door nieuw
bouw betekent dit een aantasting van een
gebied waarin je de betekenis van de r. k.
kerk in de tijd van 'het rijke roomse' leven
nog kunt ervaren.
Het parochiebestuur heeft dringend geld
nodig voor de restauratie van de kerk en de
pastorie. Bezwaarde parochianen meldden de
plannen bij Heemschut. Zij onderzoeken
andere financieringsmogelijkheden voor de
restauratie.
Uitbreiding camping in
Dorpsgezicht Breede
Breede - De Groningse commissie heeft in
een brief aan B en W en aan de gemeente
raad van de gemeente Eemsmond haar
bezwaren geuit tegen de aantasting van het
fraaie dorpsgezicht van Breede, een dorpje
tussen Baflo en Warffum. De campingei
genaar in Breede breidt zijn camping uit in
het Hoogje, het historische groene hart van
Breede. Dat was mogelijk doordat de
gemeente Eemsmond dit terrein aan de cam
pingeigenaar heeft verkocht. De gemeente
raad bleek achteraf bezwaar te hebben tegen
de verkoop.
Het gebied waar het hier om gaat, het
Hoogje, is gelegen tussen de Breedeborg en
de dorpskerk uit omstreeks 1300, met het
daaromheen gelegen kerkhof, en de pastorie,
beide rijksmonumenten. Dit groene terrein
behoorde vroeger aan de borg en was tot nu
toe een openbaar weideveld. Caravans of
blokhutten in dit historisch gebied zullen de
omgeving van deze waardevolle monumenten
aantasten.
Bezwaarden hebben een alternatief plan: ook
achter de camping zijn uitbreidingsmogelijk
heden voor de camping op gemeentegrond.
Door grondruil zou de camping hiervan
gebruik zou kunnen maken en zou het fraaie
dorpsgezicht van Breede gespaard blijven. De
Groningse commissie steunt dit plan. De
campingeigenaar heeft inmiddels al kosten
3gemaakt voor herinrichting van zijn pas
gekochte terrein.
Tineke Vooijs
augustus 2006 Heemschut 5