Opbouwend
Piet Arp - Nederland is druk bezig een belangwekkend bouwarehief ongezien weg
te gooien. Dit themanummer van Heemschut, het eerste dat in de nieuwe vormge
ving van het blad verschijnt gaat in op de gevaren die op de loer liggen voor de
naoorlogse bebouwing. Onmiddellijk na de bevrijding in 1945 - en in sommige
steden als Rotterdam al eerder - nam Nederland de wederopbouw ter hand. Deze
Opbouwperiode heeft naast bouwkundige narigheid als gevolg van schaarste aan
grondstoffen, ook heel veel bijzondere bouwwerken opgeleverd. Bebouwing die bij
maar weinigen op goodwill mag rekenen. Te sober, te kil, te eenvormig, te hoog, te
saai, en inmiddels te uitgewoond. De sloper komt daar eerder in actie dan de
architect of ontwikkelaar die wil proberen het goede te behouden.
Eeuwig zonde, want weg is weg. Bescherming bestaat er nog niet of nauwelijks
voor deze nieuwe bouwkunst. De Monumentenwet legt de grens op een halve
eeuw na de bouw voor ook maar over monumentaliteit gerept kan worden. Dat
doet veel gebouwen uit deze periode tekort. De economische spankracht van de
woonblokken, winkels, kantoren, bedrijven en utiliteitsgebouwen blijkt veel fragie
ler te zijn dan die van het gewapend beton waaruit ze veelal zijn opgetrokken.
Hoewel leegstand en verpaupering geregeld toeslaan wordt toch af en toe wel
gerept van hergebruik. Een mooi voorbeeld van dit laatste wordt wellicht ooit nog
de buitenplaats Ockenburgh in Den Haag. De moderne jeugdherbergvleugel, opge
leverd tijdens de zeventiger jaren, werd al vrij snel weer als onrendabel als gevolg
van de grote enkelglas-ramen afgestoten. Hoewel het gebouw al elf jaar niet meer
voor een economisch doel in gebruik is valt het nog goed te behouden en een
nieuwe bestemming te geven. Nu nog de goede wil om het zover te laten komen.
Het is trouwens niet voor het eerst dat Heemschut stilstaat bij de schatten van de
Wederopbouw. Het zal ook niet voor het laatst zijn. En de roep om bescherming
wordt luider. De Cuypersstichting, die zich ooit vooral bezighield met de tweede
helft van de negentiende eeuw, merkt dat er steeds meer vraag komt naar
bescherming van wat daarna nog allemaal aan modernere bouwkunst is verrezen.
Kijkend naar dit soort ontwikkelingen is het niet nodig de moed op te geven.
Wilt u uw mening ventileren over het vernieuwde uiterlijk van het tijdschrift,
schroom niet om de redactie te mailen (redactie@heemschut.nl) of te schrijven:
Nieuwezijds Kolk 28,1012 PV Amsterdam.
april 2006 Heemschut 3
