Drs. Tessa van der Putten - 'Kerkhof te koop', kopt
De Telegraaf in zomer 2002. De krant schrijft verder:
'Te koop in Rekken: een kerkhof, inclusief 77 graven.
Nu de Van Ouwenaller Vereniging (VOV) - een organisatie
voor de diverse hulpinstellingen in het Achterhoekse dorpje -
wordt opgedoekt, wordt de ongeveer halve hectare grote
begraafplaats Rustoord verkocht. Behalve de tbs-kliniek
beheerde de VOV onder meer een internaat voor jeugdige
delinguenten. Vandaar dat op het kerkhof onder anderen
pupillen begraven liggen, maar ook buurtbewoners en drie
dominees van het nabijgelegen kerkje'.
Drankje van dokter
Eind 1912 wordt begonnen met de ontginning. Als een jaar later het
mannenpaviljoen De Haar, ontworpen door de Hilversumse architect C.
de Groot Jzn, gereed is en de eerste patiënten arriveren, worden zij onder
het motto 'arbeid is het drankje van de dokter', mede aan het (ontgin
ningswerk gezet, 's Avonds volgen zij cursussen bijenteelt, boomkweken
en figuurzagen en is er tijd om te sjoelen. Het concept slaat aan. In 1920
schrijft een verpleegde: 'Vader, ik moet hier veel aardappelen schillen. U
zult zeggen: Jongen, dat kun je thuis ook wel doen, doch U weet wel dat
de mensen op straat mij in Amsterdam altijd nariepen en uitscholden.
Hier zegt de leider, dat ik het zo mooi dun doe.'
Psychiater H.C. Rümke (1893-1967), leermeester van forensisch psychia
ter-jurist Pieter Baan, noemt het in 1920 een oase in de woestijn. De
ontwerpen van architect De Groot (moderne gebouwen met een kenmer
kende frisse en pittige rode kleur, breed pannendak, kloek opgetrokken
muren van stemmig rode Hollandse baksteen, fraai geplaatste ramen en
deuren, details en ornamenten van de 19de eeuwse Jugendstil en in de
vormgeving invloed van de Japanse architectuur), vallen zo in de smaak,
dat hij vervolgopdrachten krijgt voor het ontwerpen van een directeurs
woning, een administratiegebouw en verschillende andere onderkomens.
Uiteindelijk zullen er in Rekken dertig paviljoens verrijzen, twintig voor
mannen en tien voor vrouwen, en zijn er allerlei voorzieningen, zoals een
boerderij, een nijverheidsschool, de technische dienst, een winkel, een
zwembad. Dit maakt het een dorp op zich.
Pionier
'Ons huis, De Enk, is altijd personeelswoning geweest,' vertelt Henk
Sieben, 'behalve in het laatste jaar van de oorlog. Na Dolle Dinsdag in
september 1944 is het terrein gevorderd door de zich terugtrekkende
Duitsers en woonden er soldaten in De EnkEen vrouw uit de buurt, nu
negentig jaar oud, heeft nog aardappels geschild voor de Duitse kok; zij
moest ook geld verdienen. Het eten ging dan hier, door een doorgeefluik-
e in de keuken naar de officieren in de eetkamer. De eerste bewoner van
De Enk was één van de pioniers, stond dag en nacht klaar voor de kinderen.
Verder woonden er vooral directeuren, wat tot gevolg heeft gehad dat
er veel vertimmerd is aan onze woning. Als ze erin trokken, belden ze
de Technische Dienst en werd de woning aangepast aan al hun wensen.
Als ze zeiden: 'Dit moet veranderd worden', dan gebeurde dat ook.
De voorgevel is nog ongeveer hetzelfde, maar de blinden rond het huis
zijn verwijderd, de kamer en suite is weggebroken, de erker is verdwenen.
Ook woonde inrichtingspredikant ds. K.G. Eckenhausen hier driejaar met
zijn gezin. Hij was de eerste geestelijk verzorger van de Rekkensche
Inrichtingen, voorheen predikant in Indie. Toen hij na de onafhankelijk
heid terug kwam naar Nederland, werd hem gevraagd hier te komen
werken. Hij is in 1956 overleden en begraven op ons inrichtingskerkhof
Rustoord.'
Grafsteen
Dominee Eckenhausen heeft in overeenstemming met zijn status een
steen op zijn graf gekregen, net als eenentwintig anderen. Bij de vijfen
vijftig overige graven op Rustoord staan houten bordjes met daarop de
namen van de overledenen. 'Die waren in 2002 vrijwel onleesbaar
geworden. Gelukkig bestonden er naamlijsten van de overledenen en
bij de Technische Dienst bleken de sjablonen met namen bewaard te zijn.
De Sociale Werkplaats in Middelburg maakte voor ons nieuwe houten
borden. Met een aantal vrijwilligers hebben wij daar met behulp van de
sjablonen weer de letters opgeschilderd. Veel weten we niet over
degenen die begraven zijn. Er is in ieder geval bekend dat er een aantal
doodgeboren kinderen van medewerkers liggen.'
Om er meer over te weten te komen, staat daarom een oproep in de
laatste Nieuwsbrief van de Stichting: wie wil zich verdiepen in de
geschiedenis van diegenen die op Rustoord begraven liggen?
april 2006 Heemschut 31
Meer informatie?
Daar ligt een verhaal...
De geschiedenis van 90 jaar Rekkensche Inrichtingen 1913-2003,
Johan E. ten Rroeke. [s.l. 2003]. www.de-erve.nl (met onder andere
de Nieuwsbrieven) gelderlandinbeeld.nl trefwoord Rekken)