Die mensen willen van de troep af,
alleen hebben zij niet gezegd hoe
je 'troep' definieert.
Het Cuypersgenootschap is in 1984 opgericht naar aan
leiding van een actie rond de restauratie van de St.
Servaaskerk in Maastricht, waarbij de restauratie van
Cuypers in de 19de eeuw teniet werd gedaan om de
middeleeuwse situatie terug te brengen. Daarna is het
een landelijke organisatie geworden die zich inzet voor
al het bouwkundig erfgoed uit de negentiende en twin
tigste eeuw, de Cuypersperiode.
Volgens Stissi was het Cuypersgenootschap de enige in
de tachtiger jaren die met de negentiende en twintigste
eeuw bezig was. 'Ik denk dat Heemschut in die tijd nog
niet zo bezig was met de bouw uit die periode'.
Het Cuypersgenootschap, met rond de 500 leden, is met
het uitgeven van hun jaarboeken en jaarlijkse symposia
wetenschappelijk gericht, maar evenals Heemschut ook
als activist betrokken bij vele projecten.
Foto: Iwan Baan
op orde te brengen en te kijken of het monument staat waar het staat.
Zelfs of het er nog wel staat. Daar zijn ze nog niet mee klaar. Ik ben
benieuwd hoeveel ruis daar uit komt.
Er zijn ook veel monumenten drastisch gerenoveerd, aangetast of her
bouwd. Wat mij betreft hoort een herbouwd monument niet op de lijst.
Ook zijn er grote verschillen tussen de cijfers van gemeenten van het
aantal rijksmonumenten en de aantallen van de Rijksdienst.
Een ander verhaal is dat er mensen zijn die domweg zeggen dat we te
veel monumenten hebben, dat dat teveel geld kost en dat monumenten
iets bijzonders moeten zijn. Die mensen willen van de troep af, alleen
hebben zij niet gezegd hoe je 'troep' definieert.
Die twee benaderingen hebben elkaar gevonden door te zeggen:
Er moet veertig proeent van de monumenten worden opgeheven.
Wij zijn als Cuypersgenootschap niet tegen het nadenken over wat al dan
niet een monument is. We zouden het acceptabel vinden als dat tot een
forse reductie zou leiden, maar dan moet de keuze zijn gemaakt op basis
van kwaliteit.
De Raad van Cultuur stelt voor de afvallers door te schuiven naar
gemeentelijke bescherming. Wat mag daarvan worden verwacht?
Eloewel er wel wordt geklaagd hebben de Rijksmonumenten een redelijk
goede bescherming. Op gemeentelijk niveau is het op dit moment een
chaos, ook wat betreft het wijzigen van rijksmonumenten. Dat is gedele
geerd aan gemeenten. Er zijn gemeenten waar monumenten volstrekt
vogelvrij zijn, waar zelfs met toestemming van inspecteurs illegale ver
bouwingen aan monumenten worden uitgevoerd. Zo kennen wij gevallen
waar toestemming is verleend voor het verwijderen van een enkel gips-
wandje, maar waar vervolgens hele containers puin uit het pand komen.
Na melding wordt daar niets mee gedaan. Er zijn natuurlijk ook gemeenten
die erg goed werk doen en een zorgvuldig beleid voeren. Je kunt niet
naar gemeenten delegeren als je niet weet watje delegeert. Dus: maak
eerst een analyse van wat er is en selecteer dan op grond van criteria.
Zeg niet: We hebben er nu honderdduizend en we willen dat het er
zestigduizend worden. Dat is nattevingerwerk.
Houdt het Cuypersgenootschap zich ook bezig met de
Belvedèregebieden?
Een paar jaar geleden toen dat begon te spelen, hebben we daar
over nagedacht. We zijn tot de conclusie gekomen dat dat door andere
organisaties zoals Eleemsehut voldoende wordt afgedekt en dat wij daar
weinig aan hebben toe te voegen. Wel kijken we naar grote industriële
complexen, bijvoorbeeld het Storkterrein in Elengelo, naar de structuren
en ensembles. Die vormen een probleem, omdat de Rijksdienst niet naar
ensembles kijkt maar alleen naar objecten. Elke aanvraag voor een
beschermd ensemble wordt opgesplitst in objecten, elke waterpomp krijgt
dan een nummer. De ambtenaren worden afgerekend op het aantal te
behandelen objecten, daarom hebben ze zo'n enorme achterstand.
Wij archeologen denken meer in ensembles.
Ewout van der Dussen is Pr-medewerker van Heemschut
april 2006 Heemschut 21
