Nieuwe uitgaven
Monumenten van religie
Noord-Limburg na
oorlogsschade
Natuur en cultuur
lederland the netherlands
Hedendaags bouwen
44
Service
december 2005
Ton H.M. van Schaik, Gebouwd
op geloof Monumenten van
religie. Amsterdam (Stichting
Open Monumentendag) 2005,
228 p., ISBN 90 8061810 1
(deel 6 van de Monumenten
reeks, te bestellen bij de
Stichting Open Monumenten-
dag).
Suzette van 't Hof, Amsterdam
in Gebed. Religieuze monumen
ten^ Amsterdam 2005 (Bureau
Monumenten Archeologie/
Lubberhuizen) 2005, 142 p.,
ISBN 90 5937 0929.
Het is alweer de vijfde keer dat in
deze serie een uitgave verschijnt
over het onderwerp van de laatst
georganiseerde Open
Monumentendag. Ditmaal behan
delt de kerkhistoricus Van Schaik
de kerkelijke gebouwen van de
prehistorie (waarbij men wel beter
kan spreken in termen als 'de
inrichting van de sacrale ruimte'
tot de tegenwoordige tijd. Mede
door de fraaie en goed gekozen
kleurenillustraties wordt duidelijk
dat ons land nog steeds 'een land
van kerken' is. In de tekst wordt
behalve aan architectuur en deco
ratie vooral aandacht besteed aan
de maatschappelijke functie van
het kerkgebouw. Ik vind knap hoe
Van Schaik binnen de hem toege
meten betrekkelijk enge ruimte er
toch in geslaagd is aandacht te
besteden aan het erfgoed van de
kleinere Christelijke kerken, als
ook het Jodendom, de Islam en
genootschappen als de Vrij
metselarij.
In het 'Amsterdamse' boekje volgt
de auteur, werkzaam bij het
Amsterdams Historisch Museum,
op even competente wijze als Van
Schaik een overeenkomstige
procedure. Het valt op dat zij
weinig aandacht besteedt aan de
islamitische gebedshuizen. De
oorzaak is waarschijnlijk dat
daarbij nog weinig sprake is van
'monumentwaardige' nieuwbouw,
althans binnen de gemeentegrens.
Ook hier vindt men vele instruc
tieve illustraties, ditmaal in zwart
wit. Door de aanwezigheid van
een kaart waarop de plaats van de
behandelde gebouwen is aangege
ven kan dit boekje ook dienen als
gids voor een 'kerkenwandeling'.
M. Flokstra (met een bijdrage
van Prof. Dr. J. G. N. Renaud),
Kastelen in het land van Kessel
Eys-Wittem/ Geys teren
(Stichting Nieuwland) 2005,
406 p., ISBN 90 9019428 4.
Noord-Limburg ten Westen van
de Maas pronkte in het verleden
met een groot aantal kastelen.
Hiervan zijn echter inmiddels zeer
vele verdwenen. De hevige gevech
ten tegen het einde van de Tweede
Wereldoorlog hadden bij voor
beeld tot gevolg de verwoesting
van de huizen Geysteren met zijn
bijzondere arcadenhof,
Broekhuizen en Blitterswijck. Het
boeiende chateau a motte Kessel
werd tot een ruïne die overigens
inmiddels wel geconsolideerd is.
Van wat behouden bleef zijn wel
als de belangrijkste de huizen Erp
bij Baarlo en de Borggraaf bij
Lottum. Over de bouwgeschiede
nis van wat aan kastelen in dit
gebied verdween en behouden
bleef wordt de gebruiker van dit
zeer fraai uitgegeven boek inge
licht door de nestor van de
Nederlandse kastelenkenners,
Professor Renaud. Het merendeel
van de tekst is overigens van de
hand van de hoofdauteur, de
amateur-historicus Flokstra, wiens
diepgaande onderzoek kennelijk
in hoofdzaak de genealogie van de
eigenaars en bewoners heeft
betroffen. Dit boek is haast over
dadig geïllustreerd, met onder meer
al dan niet recente, foto's van de
beschreven objecten en reproduc
ties van schilderijen en archief
stukken.
Mede daardoor kan het gelden als
een waardig gedenkteken voor een
belangrijk onderdeel van het
cultureel erfgoed van Noord-
Limburg vroeger en nu.
Frans Bosscher (tekst)/Joop
van Reeken (foto's)
Cultuurmonumenten van
NatuurmonumentenWamsveld
(Terra), i.o .v.
'Natuurmonumenten', 192 p.,
ISBN 90 5897 107 4
Dit mooi vormgegeven boek
betreft de relatie tussen natuur en
cultuur in de bezittingen van het
jubilerende 'Natuurmonumenten'.
De historicus Frans Bosscher,
redacteur van o.m. Natuurbehoud
wijst er in zijn gevoelig geschreven
inleidende essay terecht op dat
veel, zo niet alle, natuur in ons
land door de mens 'naar zijn hand
gezet' is en dat ook de ruim 86 000
hectare bezittingen van
'Natuurmonumenten' vrijwel
overal de sporen vertonen van
'allerlei gradaties van menselijke
bemoeienis'.
De bijzonder fraaie foto's van Joop
van Reeken geven een goede
indruk van de verscheidenheid van
de natuurgebieden die de jubilaris
beheert. Wat van de cultuurmo
numenten in haar bezit is afge
beeld vormt vaak het middelpunt
van een buitenplaats of parkland
schap (fraaie voorbeelden zijn Slot
Haamstede en de havezate Eerde)
of had vroeger de status van verde
digingswerk (zoals de forten bij
Spijkerboor en Nieuwersluis).
Men krijgt de stellige indruk dat
ook bij dit gebouwde erfgoed
sprake is van beheer als een goed
huisvader. Een bijlage biedt
nuttige, praktische gegevens voor
de potentiële bezoeker. Deze doet
er goed aan te bedenken dat hij
slechts kennis maakt met een
selectie uit het rijke bezit van de
vereniging.
Paul Groenendijk/ Piet
Vollaard, Gids voor hedendaagse
architectuur in Nederland/Guide
to contemporary architecture in
the NetherlandsRotterdam
(010 Publishers) 2004, 151 p.,
ISBN 90 6450 5071
Dit handzame boekje met een
geheel tweetalige (Engels-
Nederlandse) tekst wil een over
zicht geven van de Nederlandse
architectuur met 1980 'min of
meer als startjaar'. In een bondige
inleiding wordt het 'architectuur
klimaat' geschetst zoals dat vanaf
dat jaar vorm heeft gekregen,
Religieuze monumenten
>36 023 a95 >68 24° 010 097 309
in het land van Kessel
Amsterdam in GEBED
sulgfoenendijk piet volhard
fids voor hedendaagse architectuur in guide to contemporary architecture in
KASTELEN
TOBM
