Ruud van Soest
Het nieuwe Lloyd Hotel in Amsterdam heeft niets van de luxe
karakterloosheid van het doorsnee vijf sterren hotel. De krachtige
'Gestalt' en de strikte symmetrie geven het monumentale gebouw
een klassieke allure. Door de strenge eisen van Monumentenzorg
ziet het er van buiten nog praktisch hetzelfde uit als toen het
rond 1920 gebouwd werd, naar een ontwerp van Evert Breman.
Oostelijke Handelskade:
Evert Breman
42
Heemschut
december 2005
Stap je langs de kleine receptie naar binnen,
dan kom je in een totaal andere wereld - het
Lloyd is echt een meervoudige persoonlijkheid.
Het ietwat norse uiterlijk van het gebouw met
zijn donkere baksteen is binnenin vervangen
door licht en vriendelijke openheid. De
Rotterdamse architecten MVRDV hebben
daarvoor centraal in het gebouw een vide
aangebracht, de vloeren van de verdiepingen
weggebroken en daarboven het houten dak
vervangen door een glazen overkapping. Ter
compensatie van de verdwenen ruimte schui
ven vanaf de zijkanten plateaus de vide in,
gebruikt voor een bibliotheek, voorstellingen,
exposities en andere activiteiten van de aan het
hotel gelieerde Culturele Ambassade.
Ook in het interieur ervaar je de heel eigen
signatuur van het gebouw. Dat is aan de ene
kant te danken aan de jonge designers die onder
supervisie van Suzanne Oxenaar, een van de
initiatiefnemers van het Lloyd, zijn losgelaten
op de inrichting van het hotel. Ze hebben er
met grote vindingrijkheid huisgehouden: niet
één kamer is hetzelfde, ze hebben complete
uitklapbare badkamers bedacht, magnetische
bedlampen, het Gordijn van Verlangen en nog
meer.
Naast hedendaags design is de geschiedenis van
het hotel de tweede bron van de unieke Lloyd-
identiteit. Het was opgezet als landverhuizers-
hotel van de Koninklijke Hollandsche Lloyd
(KHL) en moest armlastige Oost-Europese
boeren en berooide Joodse families die de
gruwelijke progroms ontvluchtten, opvangen
voor hun inscheping naar Zuid-Amerika. Alles
ademde grootschaligheid: er was ruimte voor
900 mensen, met grote slaapzalen, een eetzaal
voor 350 personen, winkels, een hospitaaltje en
een aparte keuken voor kosjer eten. De gasten
mochten het hotel in de paar dagen tussen
aankomst en vertrek niet verlaten. Maar het tij
zat tegen. In 193 5 ging de KHL failliet en
De krachtige 'Gestalt' en de bijzondere
vormgeving van het Lloyd Hotel - een mix
van Art Deco, Hollands classicisme en
Amsterdamse School - maken je nieuws
gierig naar de architect. Wie was Evert
Breman? In de eerste decennia van de
vorige eeuw was hij een vooraanstaande
architect, bekend van het gebouw van de
Wereldtentoonstelling van 1895 achter
het Museumplein. Hij bouwde stadsvilla's,
winkelpanden en monumentale theaters.
Breman is later op de achtergrond geraakt,
doordat de architecten van de
Amsterdamse School en het Nieuwe
Bouwen de aandacht naar zich toe trokken.
De waarde van neostijlen is pas recentelijk
herontdekt. Toch hebben veel mensen,
wellicht zonder het te beseffen, wel 'een
Breman' gezien: het voormalige hoofd
kantoor van de Koninklijke Hollandsche
Lloyd. Je ziet het gebouw als je met de
trein vanuit Haarlem het Centraal Station
van Amsterdam binnenrolt, op de linker
hoek van de Prins Hendrikkade en de
Martelaarsgracht, de laatste brede straat
vóór het Damrak. Een monumentaal
gebouw met een elegant torentje (foto:
februarinummer Heemschut, p. 31).
kwam het gebouw in bezit van de gemeente. Na
de Kristalnacht werden er Joodse vluchtelingen
in ondergebracht. In de oorlog werd het een
gevangenis en dat bleef het tot 1990. De laatste
tien jaar voor de verbouwing werd het verhuurd
aan kunstenaars.
Om de historische ervaring van dit verleden op
te roepen, is een compleet repertoir aan 'herin
neringstechnieken' ingezet. Hergebruik van
materiaal, natuurlijk. Zo is over de volle
De excursie gaat onder meer over de
Oostelijke Handelskade. Daar ontwierp
Evert Breman in de jaren twintig van de
vorige eeuw een lange reeks gebouwen
voor de Koninklijke Hollandsche Lloyd,
alle zeer de moeite waard, het Lloyd Hotel
is er slechts één van. Daarna gaat het langs
de spraakmakende nieuwe architectuur in
het gebied, onder meer reeds wereldbe
roemde gebouwen als Piraeus (Kollhoff en
Rapp) en The Whale (van Dongen). De
voormalige aankomst- en vetrekhal van de
Koninlijke Nederlandsche Stoomvaart
Maatschappij (KNSM) is een mooi sluit
stuk.
breedte van het hotel de verbindingsgang met
zijn fraaie betegeling gehandhaafd. Symboliek:
leveranciers van vroeger, zoals Auping, zijn
opnieuw gevraagd producten te leveren.
Andere producten zijn uit de landen van
herkomst geïmporteerd. Sommige designers
hebben in hun ontwerp verwijzingen naar de
geschiedenis van de KHL verwerkt.
Historische mini-exposities en zelfs origineel
door architect De Bazel ontworpen meubilair
geven her en der door het gebouw historische
influisteringen. De tijd loopt dooreen in het
Lloyd Hotel. Suzanne Oxenaar: 'Het gebouw is
bevrijd uit de greep van het verleden, zonder
zijn geschiedenis te verliezen. En dat was ook
de opdracht die we onszelf en de architecten
gaven.'
Over de restauratie van het Lloyd Hotel is in
Heemschutdecember 2004 uitvoerig geschreven.
Ruud van Soest is journalist en ontwikkelt projecten
rond cultuur en technologie
Lloyd Hotel: historische
influistering in modern design
