Katers in koets onder vioolklanken naar dodenakkertje
Jaap Kamerling
Het dierenbegraafplaatsje naast het Dierenasiel aan de
Polderweg in Amsterdam-Oost blijft mogelijk behouden als het
asiel volgend jaar, na ruim honderd jaar, verhuist naar de
Ookmeerweg. Eerder was het bestuur van het asiel te verstaan
gegeven, dat het dodenakkertje maar moest worden geruimd.
december 2005
Heemschut
35
Zoa/s op elke begraafplaats vind je ook hier
grafstenen die de herinnering aan de dode in
ere houden. Foto Jaap Kamerling
Het stadsdeel Oost/Watergraafsmeer wil nu
proberen het begraafplaatsje uit 1926 bij de
herinrichting van de openbare ruimte in te
passen in het groen rond het oude hoofdgebouw,
dat overigens ook blijft behouden. De dierenken-
nels moeten wijken voor een woonwijk.
'Ik heb nog gezien hoe een gestorven kater in een
koetsje naar onze begraafplaats werd gereden en
onder vioolklanken ter aarde werd besteld.',
vertelde oud-directeur Ger te Winkel van het
Dierenasiel een tijdje geleden. Het asiel moet
weg in verband met de bouwplannen voor het
Polderweggebied. Het oude hoofdgebouw blijft
om zijn architectonische waarde bestaan - het is
sinds vorig jaar gemeentelijk monument - en
krijgt een horeca-functie. Even leek het erop, dat
ook het oude, romantische dierenbegraafplaatsje
ernaast het veld zou moeten ruimen. Bestuurslid
van het asiel Irene van der Horst had begrepen,
dat het begraafplaatsje weg moest, maar bij
navraag blijkt dat niet helemaal te kloppen.
Annique Guyaux, tot voor kort hoofd van het
projectbureau Polderweggebied vindt nu we haar
ermee confronteren, dat het toch wel leuk zou
zijn als straks het monumentje ingepast zou
worden in het groen, dat volgens plan ingetekend
staat rond het oude hoofdgebouw. Haar is niet
bekend, dat ooit besloten zou zijn, dat het doden
akkertje definitief geruimd moet worden. Ze
heeft ijlings de stedenbouwkundige van het stads
deel ingelicht over de waarde ervan en het idee
geopperd het alsnog in te passen in de kleine
groene oase rond het hoofdgebouw. Opvolgster
Beryl Willemsen is minder positief. De Bond
Heemschut, de vereniging tot bescherming van
cultuurmonumenten, is echter toch hoopvol
gestemd over de ontwikkelingen.
De Bond ziet het dodenakkertje als een heel inte
ressant stukje cultuurhistorisch erfgoed naast het
hoofdgebouw, waarin vroeger de ammoniakfa-
briek, een schepping van architect B.J. Ouëndag
(en verbouwd door J.M. van der Mey) was geves
tigd. Deze fabriek was een onderdeel van de
Oostergasfabriek. De fabriek uit de stijl 'gordel
20-40' in een 19de-eeuws jasje, heeft een mooi
rood zadeldak en originele, zeldzame ventilatie-
kappen.
Heemschut heeft het stadsdeel in een adres
gevraagd het begraafplaatsje te bewaren. Op het
dodenakkertje, dat in verband met de dreigende
ruiming al enige tijd verwaarloosd werd, staan
meer dan honderd oude grafmonumentjes in
schilderachtig groen. Enkele stonden dit jaar op
de expositie over stadsdieren in het Amsterdams
Historisch Museum.
Rust zacht, lieve meiden
Op het begraafplaatsje staan teksten als 'Hier ligt
onze dierbare vriend Moos. Hij bracht vreugde
in ons leven, 13 augustus 1987'. En: 'Rust zacht,
lieve meiden Tanja, 13 jaar en Monique, 17.'
In de aarde rustte tot voor kort ook een heuse
aap, een gorilla. Hij was van een bioloog uit
Bloemendaal, die bij de kernreactor in het nabu
rige Sciencepark werkte.
Jan Blöte, beheerder: 'Hij leefde jarenlang met
het dier samen en bezocht na dertig jaar nog
regelmatig het gedenkteken van zijn aap. Hij
heeft echter onlangs het stoffelijk overschot van
de aap en twee honden opgegraven en meegeno
men om ze in zijn eigen tuin een laatste rustplaats
te geven. Ik heb trouwens ook nog een gans
begraven hier. Die is overleden in 1968. Z'n
baasje heeft het dier nog twee keer daarna opge
graven omdat hij bang was, dat het beestje te nat
lag in zijn kistje. 'Hier rust mijn gans, overleden
29-5-1968' staat op de zerk. Rond kerst komen
hier nog wel oude baasjes een borreltje drinken
bij het graf van hun dieren. Aan de voetstappen in
de sneeuw kon je zien, dat er weer nabestaanden
geweest waren.'
Even verderop staat een graftombe van zeker een
meter hoog, een dierenfamiliegraf met meerdere
generaties honden. Blöte: 'Van de familie
Scheltema van het Damrak, als ik me niet
vergis.Hierin rusten Doesca en Beertje. Doesca
d'r kind Pinky is later, in 1972, bijgezet. Op de
tombe ligt nog een oude ketting met halsband.'
Het totnutoe laatste dier dat hier is begraven - in
2 000-is Tabby.
De baasjes zijn ingelicht over de dreigende
ruiming.
Bij het nieuwe asiel aan de Ookmeerweg in
Osdorp is geen ruimte voor een begraafplaatsje-
er worden alleen een paar grafstenen ingemetseld
in een gevel.
Drs. Jaap Kamerling is journalist cultureel erfgoed in
Amsterdam
V x
D i e re n begraaf p laats j e
mogelijk gered
