Sloop van in het oog springende hoek Indische Buurt Amsterdam
Joost Zonneveld
Een van de blokken van complex Madura van Weissman in de
Indische Buurt in Amsterdam staat op de nominatie om gesloopt
te worden. Het gaat om het meest in het oog springende gebouw,
ook wel het Borneoblok genoemd. De architecten Geusebroek en
Stefanova hebben onlangs een schets voor de nieuwbouw
gepresenteerd.
34
Heemschut
december 2005
Stadsdeel Zeeburg is de afgelopen jaren bezig om
samen met woningcorporaties de Indische Buurt
te vernieuwen. De voormalige arbeiderswijk kent
een hoog percentage migranten, relatief veel
mensen met een uitkering en weinig stedelijke
voorzieningen. Zoals in meer aandachtswijken,
wordt geprobeerd om het percentage goedkope
sociale woningbouw te verlagen door een deel van
de woningvoorraad te verkopen en grotere en
duurdere woningen aan de buurt toe te voegen.
Dit met het doel om meer draagkrachtige bewo
ners van buiten aan te trekken en om bewoners
met gezinsuitbreiding binnen de buurt een
grotere woning aan te bieden.
Uitzondering
Tijdens de stadsvernieuwing in de jaren tachtig is
in de Indische Buurt veel gesloopt. De reden
daarvoor was de slappe grond waarop de huizen
blokken gebouwd waren en de slechte manier
waarop aan het begin van de twintigste eeuw
gebouwd werd. Het aantal woningblokken dat nu
nog op de nominatie staat om gesloopt te worden
is beperkt. In principe worden alleen blokken
gesloopt die in slechte staat verkeren. Het beleid
van het stadsdeel en de woningcorporaties ten
aanzien van de oude woningvoorraad is dan ook
gericht op behoud en herstel.
De enige uitzondering in de buurt vormt het
woningblok uit 1914, dat in bezit is van woning
corporatie De Dageraad en ontworpen is door
Weissman. Door stadsdeel Zeeburg is aan
Bureau Monumenten en Archeologie (BA1A) een
preadvies gevraagd over de monumentale waarde
van het complex. Dat advies luidt dat het blok
niet aan de criteria voldoet om op de (gemeente
lijke) monumentenlijst geplaatst te worden. Wel
hoopt BMA dat 'bij nieuwbouw gelet wordt op
de 19de eeuwse en begin 20ste eeuwse omgeving
waarin het blok zich bevindt'.
Javaplein
Het Borneoblok vormt voor het stadsdeel de
sleutel tot het geven van een impuls aan het Java
plein. Nu is het plein eigenlijk meer een knoop
punt van wegen met tram en buslijnen, dan een
plein waar het prettig is om te verblijven. Het
stadsdeel ziet vanwege deze verkeersstromen
geen nieuwe mogelijkheden voor een groot,
aaneensluitend plein. Het wil de nadruk leggen
op verschillende (kleinere) verblijfsruimtes.
Enkele jaren geleden bestond wel de behoefte
aan een groot plein. De Berlageblokken, die
tegenover het Borneoblok liggen, hadden daar
voor moeten wijken. Architecten en buurtacti-
visten sloegen vervolgens de handen ineen en
kregen het voor elkaar om de sloopplannen
tegen te gaan. Als gevolg van die ontwikkeling
had het stadsdeel eigenlijk nog maar één moge
lijkheid om van het Javaplein iets te maken,
namelijk door de sloop van het Borneoblok.
In september is het schetsontwerp van het archi
tectenbureau Geusebroek Stefanova door de
stadsdeelraad goedgekeurd. Het Borneohof,
zoals de nieuwbouw moet heten, krijgt grotere
woningen, een bibliotheek, een ondergrondse
parkeergarage, een indoor-sportgelegenheid en
een coffeecorner.
Borneohof
Het Borneohof wordt zo ontworpen dat het goed
past in de stedenbouwkundige omgeving met
bijzondere cultuurhistorische en architectonische
karakteristieken. De gevels worden opgetrokken
uit baksteen met veel verticale ramen, een kap met
dakpannen, in het oogspringende stevige goten,
dakkapellen, waarvan enkele grotere doorlopen in
de gevel (torentjes) en op significante plekken
bescheiden, versierende accenten. De architecten
willen niet historiserend bouwen maar wel de
drieëenheid van het complex Madura zo veel
mogelijk behouden. Opvallend element aan de
schets is de ongeveer veertig meter hoge toren die
op de hoek van de Molukken- en Borneostraat
moet verrijzen. Het is volgens de architecten een
verticaal stedelijk accent dat een denkbeeldige lijn
met de torens aan het Timorplein en het
Javaplantsoen vormt. Aan de pleinzijde komt een
extra woonlaag. Bovendien zal de geslotenheid
van het huidige blok vervangen worden door
meer glas aan de begane grond.
Door het aanbrengen van zeven meter hoge gaten
in de gevel ontstaan doorgangen naar een binnen
hof, waar bewoners toegang hebben tot hun
woningen. Door de rooilijn aan de pleinzijde
recht te trekken ontstaat meer ruimte en komen
de Berlageblokken volgens de architecten beter
uit op het plein. De architecten hopen dat het
voorlopig ontwerp nog dit jaar kan worden goed
gekeurd.
Het Borneoblok in Amsterdam. Foto Joost
Zonneveld
-
Borneoblok wordt Borneohof
