'Gouden' bouwregels van Historische Vereniging Haerlem
Kunnen regels een ideale stad op leveren? Wat is dan eigenlijk
ideaal? Zijn idealen niet heel persoonlijk? Geeft een ideaal beeld
duidelijkheid over wat verkeerd is?
Annette Lieth
Heemschut
28
december 2005
Wie kan wat met een handvest voor behoud,
sloop en nieuwbouw in de historische stad en
wie gaat daar wat mee doen. Kan het tegen
wicht bieden aan de grootse plannen die vaak
de manifestatie zijn van de opdrachtgever en de
architect? Heemschut is benieuwd naar uw
regels voor een ideale stad, meld het op onze
website (www.heemschut.nl).
Ondanks alle vragen die direct opkomen bij de
woorden 'de ideale stad' heeft de Historische
Vereniging Haerlem het aangedurfd een hand
vest op te stellen met 'gouden regels' voor hoe
om te gaan met een historische stad. Behalve
'gouden regels' zijn ook toetsingscriteria opge
steld met betrekking tot behoud, sloop en
vernieuwing, waarbij het specifiek gaat om
kwaliteiten van een gebouw of ensemble.
Stelsel van regels
Zeer ingrijpende en vaak ook negatieve wijzi
gingen in het historische karakter van de
Haarlemse binnenstad vormden aanleiding
voor het opstellen van de 'gouden regels'. Deze
worden gezien als een stelsel van regels om tot
een afgewogen oordeel te komen, waarbij
steeds alle tien de regels moeten worden toege
past.
Het is een soort handvat voor beoordeling van
veranderingen en in eerste instantie bedoeld
voor de vereniging zelf en voor haar zusterver
enigingen. Uiteraard bestaat de wens de uit de
praktijk en in de tradities van de stedenbouw en
de stadssociologie ontstane regels op nationaal
niveau op te tillen, hetzij zo overgenomen
hetzij met aanpassingen.
De 'gouden regels' hebben een stad voor ogen
die compleet, veelzijdig en evenwichtig is, met
een eigen identiteit, waarin de bewoners zich
herkennen, ook omdat zij van het stadsbestuur
de mogelijkheid krijgen actief bij het beheer en
de ontwikkeling van de stad betrokken te zijn.
Een stad waarin harmonie bestaat tussen
Voor de '10 gouden regels'
zie www.haerlem.nl/nieuws
Zie ook 'gruwelwandeling Haarlem'
op www.heemschut.nl/nholland
Regel 5: De identiteit. Stad met eigen gezicht Lokale identiteit is een middel tot oriëntatie.
(Oude Gracht, Utrecht) Foto's Annette Lieth
stedenbouw en architectuur, tussen stadsbeeld
en afzonderlijke gebouwen en waar de auto te
gast is.
Discussie
Leidt het beoordelen van plannen aan de hand
van regels ook tot een echte ideale stad? De tien
'gouden regels' zijn overigens van verschillende
orde. Een aantal gaat over organisatie, zoals
regel 1 'veelzijdigheid in harmonie' waarbij het
gaat om een gedifferentieerd bouwbestand, om
een zo gedifferentieerd mogelijke 'uitrusting'
van de stad, om een gedifferentieerde en
geschakeerde bevolkingsopbouw en om ruimte
voor publiek en privé-leven. Andere gaan over
het elkaar versterken van oud- en nieuwbouw,
of de afleesbaarheid van de geschiedenis. Vaag?
Redelijk, en dat geldt ook voor de toetsingscri
teria. Wellicht schuilt de grootste verdienste
van de regels in de positieve bijdrage die ze
kunnen leveren aan discussie met of tussen
iedereen die betrokken is bij ruimtelijke plan
vorming en monumentenzorg in de historische
steden van Nederland.
Discussie is er op kleine schaal geweest tijdens
een symposium eind juni circa twee jaar na de
start van het initiatief. Onder leiding van NRC
Handelsbladredacteur Bernard Hulsman
discussieerden aanwezigen met Hubert-Jan
Henket, Vincent van Rossem, Johannes van der
Weiden, Leon Deben en Wim Denslagen.
Voorafgaand hieraan gaven deze heren hun
reactie op het handvest, althans dat was de
bedoeling. Een aantal gaf daar een heel andere
invulling aan. Termen als mooi en lelijk komen
niet in het handvest voor, wat prijzenswaardig
De ideale stad in gouden regels
