U.
V,
D
f
In de afrondingsfase van het Monumenten Selectie Project (MSP)
worden, na een zorgvuldig proces van onderzoek en belangen
afweging, zo'n 160 gebieden in Nederland uit de periode 1850-
1940 voor rijksbescherming voorgedragen. Dit betekent een
forse uitbreiding van het reeds bestaande bestand aan beschermde
gezichten, dat hiermee de 500 zal benaderen. De betreffende
gemeenten zien zich hiermee voor een planologische opgave
gesteld, die een toekomstperspectief moet bieden aan een
historisch gegroeide identiteit. Dit geldt bijvoorbeeld voor het
imposante Kloosterdorp Steyl, één van de gebieden die in het
kader van het MSP voor bescherming wordt voorgedragen.
B
500//m
december 2005
Heemschut
13
Wie in Baarlo aan de veerstoep staat, heeft een
magnifiek zicht op het kloosterdorp Steyl, dat
zich uitstrekt over de hoogterrassen van de
oostelijke Maasoever.
Het pontje waarmee de bezoeker naar de over
zijde glijdt, fungeert als onthaastingsmachine
en brengt hem in een enclave van omsloten rust
en bezinning.
Uitgestrekte kloostertuinen in romantische
aanleg en voorzien van devote kunstwerken
omringen de drie ommuurde neogotische
kloostercomplexen.
Contemplatie en bedrijvigheid
Wie verder kijkt, zal merken dat het klooster
dorp niet alleen van contemplatie leeft. De kern
van het gebied wordt gevormd door het uitge
strekte bedrijvencomplex van de voormalige
drukkerij. De wereldfaam van dit bedrijf - dat
sinds kort zijn poorten heeft gesloten - hing
samen met het missiewerk van de hier aanwe
zige kloosters. Nog steeds vormt Steyl het
centrum van de wereld voor de missiepaters en
-zusters die in deze congregaties zijn verenigd.
De Duitse missieorden die de kloostercom
plexen in Steyl bewonen, hebben zich hier aan
het eind van de 19e eeuw gevestigd. De
Kulturkampf die op dat moment in eigen land
in volle hevigheid woedde, beperkte het katho
lieke volksdeel in zijn ontplooiingsmogelijkhe
den en stond de stichting van nieuwe kloosters
niet toe. In Nederland was de katholieke eman
cipatie juist in volle gang en Steyl was niet ver
van de grens verwijderd. In 1875 stichtte
Arnoldus Janssen (later heilig verklaard en nu
in Steyl geëerd) hier de Societas Verbi Divini,
beter bekent als de Missionarissen van Steyl.
Het succes van zijn seminarie leidde tot diverse
uitbreidingen en trok een aantal nieuwe orden
aan. Zo werd in 1889 de Congregatie van de
Dienaressen van de Heilige Geest gesticht, ook
wel 'blauwe zusters' genoemd, naar de kleur
van hun habijt. Evenals hun geestelijke broe
ders waren zij missionerend, en actief in onder
wijs en zorg. In 1896 volgde de Congregatie
van de Dienaressen van de Heilige Geest van de
Altijddurende Aanbidding, die - om zich te
onderscheiden van hun geestverwante zusters -
in het roze gekleed gingen. Zij vormden een
gesloten congregatie die de missie onder
steunde met gebed. In 1876 voegden de Zusters
van de Goddelijke Voorziening zich bij hun
missionerende geloofsgenoten in Steyl. Zij
waren vooral begaan met de wezenzorg, maar
breidden hun activiteiten in de loop van de 20e
eeuw uit tot het brede spectrum van de gezond
heids- en welzijnszorg.
In 1909, het sterfjaar van de stichter Arnoldus
Janssen, telde de missie van de Steyler congre
gaties 1.500 geestelijken in Azië, Europa en
Amerika. De 20ste-eeuwse, moderne, drang tot
uitdraging van de eigen overtuiging was zo
groot dat dit aantal aan het eind van dezelfde
eeuw was opgelopen tot zo'n 10.000 missione
rende geestelijken, verspreid over nog meer
landen en continenten, en tot in nog verdere
uithoeken van de wereld.
Het slapende plaatsje aan de Maas groeide
zodoende in korte tijd uit tot een wereldcen
trum van de katholieke missie. Om alle perso
nen en functies te kunnen herbergen, werd een
indrukwekkend bouwprogramma gerealiseerd.
Het St. Michaelklooster met de neogotische
basiliek, die de missiebroeders diende en het
Maasdal domineert, groeide uit tot zijn huidige
Topografische
ondergrond
Emmen
Begrenzing van het voor bescherming voorgedragen gezicht Steyl. (bron: RdMz)
r
e
