Beschermd stadsgezicht
wordt aangetast en
verdwijnt zonder dat de
gemeente kan ingrijpen
1
28
Heemschut
oktober 2005
WÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ
Gelkingestraat 48: Beeldbepalend pand.
Voorhuis uit de 13e/14e eeuw,, met een
15e eeuwse kap.
stadsgezicht. De aanwijzing tot beeldbepalend
pand vertelt iets over de waarde van dat pand,
maar dat betekent niet dat alle beeldbepalende
panden even waardevol zijn. Een aantal villa's
aan de singels en historische panden in de
binnenstad zijn toch onbeschermd, hoewel ze
beeldbepalend zijn èn in beschermd stadsge
zicht staan. Of juister geformuleerd: ze zijn
slechts beeldbepalend en alleen de plattegrond
van hun omgeving is beschermd.
Maar waarom spreken we nog van beschermd
stadsgezicht, als deze term geen betekenis heeft
voor de historische bebouwing? Voortaan
kunnen we beter spreken van 'beschermde plat
tegrond', dan weten we tenminste waar we aan
toe zijn.
Meer opbrengst
De louter stedenbouwkundige bescherming die
deze status van beschermd stadsgezicht biedt,
wordt de laatste jaren steeds meer een
probleem nu steeds meer kopers, onder wie
projectontwikkelaars, een pand in de Groningse
binnenstad aanschaffen. Zij doen dit op een
mooie locatie in het gebied dat is aangewezen
als beschermd stadsgezicht, om het gebouw
vervolgens af te breken. De waarde van de
grond in de binnenstad wordt zo hoog dat het
lonend wordt voor investeerders om een pand
in goede staat op een aantrekkelijke locatie te
kopen, te slopen en te vervangen door een
groter en hoger pand dat bij verkoop meer geld
kan opbrengen. Ms het nieuwe pand past in het
bestemmingsplan en voldoet aan redelijke eisen
van welstand kan de gemeente de aangevraagde
bouwvergunning niet weigeren. Het gevolg is
dat een minder karakteristiek en volgens velen
minder aantrekkelijk pand in de plaats komt
van het gesloopte gebouw.
Op deze manier wordt het beschermde stadsge
zicht aangetast en verdwijnt het zonder dat de
gemeente of de gemeentelijke monumenten
en welstandscommissie kunnen ingrijpen. Hoe
komt het dat er geen regelgeving is om de
afbraak van een beschermd stadsgezicht te
voorkomen? De vraag is of dit een kwestie is
van onmacht of onwil. De wethouder van
Monumentenzorg en Ruimtelijke
Ordening/Economische Zaken (RO/EZ) is de
aangewezen persoon om dit probleem aan te
pakken. Dit probleem speelt overigens niet
alleen in Groningen, maar komt ook voor in
andere historische steden. Het is, kortom, een
landelijk probleem.
In de gemeente Groningen waar 2500 beeld
bepalende panden staan, die zo maar gesloopt
kunnen worden, is het probleem zeer urgent.
Het knelt des te meer doordat er zich onder de
beeldbepalende panden een onbekend aantal
potentiële monumenten bevindt. Dat blijkt uit
het systematisch bouwhistorisch onderzoek
naar de waarde van historische panden van voor
1850 in de binnenstad, dat een paar jaar
geleden is gestart.
Oudere binnenstad
Bij de aanwijzing van de monumenten van voor
1850 is men destijds niet erg zorgvuldig te werk
gegaan. Men ging af op de voorgevels en niet
op de rest van een gebouw. Veel gevels in de
Groningse binnenstad zijn 18de- of 19de-
eeuws. Bij incidenteel bouwhistorisch onder
zoek bleek echter dat achter een aantal gevels
middeleeuwse casco's verscholen zaten. Dat is
de reden om het bouwhistorisch onderzoek nu
systematisch aan te pakken. Mie panden in de
binnenstad zijn inmiddels geïnventariseerd. Op
grond van bepaalde kenmerken zijn de panden
van voor 1850 geselecteerd voor nader onder-
Herestraat 67: Groot middeleeuws pand. Een
middeleeuws casco met een voorhuis uit de
13e of de 14e eeuwen een achterhuis en kap uit
de 15e eeuw. De benedenverdieping is
uitgebroken. De gevel aangetast door de M&S-
pui. De Herestraat hoort tot de oudste straten
van Groningenveel van de nog aanwezige
fraaie gevels zijn aangetast door de niet
harmoniërende en vaak armzalige winkelpuien.
i*U
-
