Zaterdag 17 september
De gebieden die in de landelijke Heemschutdag van dit jaar
centraal staan, de Utrechtse Heuvelrug, de Langbroekerwetering
en het Kromme Rijngebied, zijn zowel landschappelijk als
cultuurhistorisch van zeer grote waarde. Geen wonder dat ze tot
Belvedèregebied zijn uitverkoren. Ze kennen een historie die
teruggaat tot de ijstijd. Tegenwoordig is het vooral vermaard om
zijn vele prachtige kastelen en landhuizen en schitterende natuur.
38
Heemschut
augustus 2005
Utrechtse Heuvelrug
De Utrechtse Heuvelrug is een stuwwal,
ontstaan doordat een enorme gletsjer zand en
grind van de Rijn en Maas tot een enorme
heuvel omhoogschoof. In latere eeuwen werd
deze door de wind bedekt met metersdik stuif
zand. Overbegrazing in de vroege middeleeu
wen leidde tot heidevorming, waarna in de
negentiende eeuw door herbebossing de
Heuvelrug haar huidige aanzicht verkreeg.
Deze bebossing en de aanleg van de spoorwegen
rond 1850 maakte de Heuvelrug een bijzonder
aantrekkelijke woonlocatie voor veelal gefortu
neerde families uit het westen van het land. Zij
wedijverden onderling in de bouw van zo
luxueus en imposant mogelijk uitgevoerde
villa's en buitenhuizen, waarvan er veel nu in
gebruik zijn als representatieve kantoren.
Vanwege het grote aantal van deze buitenhui
zen verwierf het deel van de Utrechtse
Heuvelrug van De Bilt tot Doorn de bijnaam
'de Stichtse Lustwarande' Tegenwoordig
geniet een deel van dit gebied een beschermde
status als 'Nationaal Park Utrechtse
Heuvelrug'.
Kromme Rijn en Langbroekerwetering
De Kromme Rijn stroomt door een landschap
van vochtige komgronden en zandige oever-
wallen. Op die hoger gelegen stroomruggen
ontstonden de dorpen Houten, Bunnik, Odijk,
Werkhoven en Cothen. Vanaf de
Langbroekerwetering, een kunstmatige water
weg, werden de 'copen' ontgonnen, langge
rekte percelen die nu nog in het landschap
zichtbaar zijn. Het gebied van de
Langbroekerwetering ligt ingeklemd tussen de
Utrechtse Heuvelrug en de Lek. Al vanaf 1120
verrezen in dit gebied vele robuuste woonto
rens of donjons, bewoond door leenmannen
van de bisschop van Utrecht. De goed verde
digbare woontorens werdenin later eeuwen
omgebouwd tot luxueuze en comfortabele
woonhuizen. Vele daarvan worden nu nog
bewoond, en zijn daardoor zelden voor het
publiek toegankelijk.
De verbreding van en aansluitingen op de Al 2
tussen Utrecht en Maarsbergen, de aanleg van
een vierde woonkern bij Bunnik en de moge
lijke aanleg van een nieuwe weg tussen
Leersum en Wijk bij Duustede dreigen het
verstilde karakter van deze gebieden danig aan
te tasten. Ontwikkelingen die de Bond
Heemschut vanzelfsprekend kritisch zal
Langbroek Hindersteyn. Foto: Provincie
Utrecht, Henk Bol.
volgen, maar altijd met constructieve oplossin
gen voor hedendaagse dilemma's.
Voor nadere informatie zie o.a.:
www.utrechtslandschap.nl, www.nationaal-
park-utrechtseheuvelrug.nl, www.heelde-
heuvelrug.nl, www.antropia.nl, www.provincie-
utrecht.nl/prvutr/internet/lbw.nsf.
Maarten hemmens
Landelijke Heemschutdag
