Excursie 21 mei
Gea Schilte
Zaltbommel, stad aan de rivier, telt vele illustere bezoekers.
Frans Liszt raakte onder bekoring van het spel van de
beiaardier én van zijn dochter, Victor de Stuers verrichtte een
Heemschutdaad 'avant la lettre' door enkele uren vóór de
geplande sloop het kasteel van Maarten van Rossum te redden
en Martinus Nijhoff* schreef er onsterfelijke dichtregels.
Op 21 mei wordt daar in de Grote of St. Maartens Kerk de
algemene vergadering van leden gehouden, 's Middag
bezoeken we het gerestaureerde kasteel Nederhemert, nog
maar net na een grondige restauratie opgeleverd.
44
Heemschut
april 2005
zelfstandigheid strijdende hertog
Karei van Gelre. Het huis is hoogst
waarschijnlijk als poortgebouw
voor een nooit afgebouwde residen
tie gebouwd. De opzet van het pand
ademt de stijl van de gotiek, maar de
versieringen boven de ramen zijn
een voorbeeld van de ontluikende
renaissance in Nederland.In 1881 is
het huis in bezit van boer Arie van
Brakel, een deel wordt bewoond,
de rest gebruikt voor opslag van
uien en aardappelen. Het huis
verkeert in verregaande staat van
verwaarlozing. Enkele uren voor
de geplande sloop weet Victor de
Stuers, grondlegger van de
Monumentenzorg in Nederland,
het gebouw van de sloop te redden.
Onder leiding van zijn vriend en
architect Pierre Cuypers vindt
tussen 1881-1884 een grondige
restauratie plaats en doet het
daarna tot 1934 dienst als kanton
gerecht. In 1937 werd het inge
richt als museum Maarten van
Rossum. Dit museum bestond al
sinds 1905 en in 2005 wordt dan
ook het 100-jarig bestaan gevierd.
De collectie biedt een gevarieerde
verzameling antiek en onder meer
schilderijen van de in Bommel
geboren schilder Gerard Hoet
(1648-1733) met de oudste afbeel
ding van Nederhemert.
Programma excursie
12.30 uur: Broodjeslunch.
13.30 uur: Vertrek per touringcar
van de Grote Kerk naar Kasteel
Nederhemert.
14.00-14.15 uur Welkom en
inleiding door de heer J.C. Bierens
de Haan, adjunct-directeur
Geldersche Kastelen. Inleiding
door de heer J.J. Bollebakker.
Kasteel Nederhemert
14.15-15.45 uur: Geleid bezoek
aan het kasteel en rondwandeling,
bij toerbeurt.
Ca. 16.00 uur: Retour Zaltbommel
16.30-17.15 uur: Afsluiting met
drankje in het Maarten van
Rossumhuis.
17.15 uur: Vervoer naar station.
Opgave excursie
U kunt zich telefonisch of schrifte
lijk opgeven vóór 8 mei 2005. De
kosten bedragen 18 (koffie,
broodjeslunch, excursieprogramma
en gezamenlijke afsluiting). Uw
aanmelding is definitief na
ontvangst van het verschuldigde
bedrag op rekeningnr. 165 831
t.n.v. de Bond Heemschut te
Amsterdam o.v.v. excursie
Nederhemert 21 mei 2005. Gaarne
vermelding van uw naam en het
aantal personen en of u van de
pendeldienst NS Zaltbommel naar
de Grote Kerk gebruik wilt maken.
Aanmeldingen worden behandeld
in volgorde van binnenkomst.
Inlichtingen: 020-622 52 92 of
info@heemschut.nl
Routebeschrijving St. Maartens
kerk: Eigen vervoer: via A2 afslag
17, richting Zaltbommel volgen,
via Steenweg naar centrum, Borden
P volgen, P bij Omhoeken,
(betaald parkeren).
N.B. Een pendelbus zal vanaf de
NS halte Zaltbommel rijden naar
de Grote Kerk, om ca. 9.45 en
10.15 uur.
Van welke kant men Zaltbommel
ook benadert, de toren van de
Grote of St. Maartenskerk springt
direct in het oog. In de 14de eeuw
werd met de bouw begonnen, in
13 04 werd de kerk tot kapittelkerk
verheven, daarna ontstond het
rijke gotische bouwwerk. De
toren, sierlijk en gevarieerd van
bouw, verloor de spits na een
brand in 1538.
Nederhemert
Kasteel Nederhemert ligt in
Nederhemert Zuid, een dorp in de
Bommelerwaard. Nederhemert is
rond 1300 gebouwd, strategisch
gelegen op de grens van Gelre en
Brabant. Het kasteel bestond zeven
eeuwen geleden uit een verdedig
bare woontoren en is in de loop der
tijd uitgegroeid tot een veelhoekig
bewoond complex. Op 12 januari
1945 brandde het kasteel af, alleen
het muurwerk en de vijf torens
bleven overeind. Kasteel Neder
hemert was het laatste kasteel met
grote oorlogsschade in ons land.
In 1962 werd de ruïne in erfpacht
overgedragen aan de Stichting
Vrienden van de Geldersche
Kastelen met als doel het kasteel te
restaureren. Het verval werd voor
lopig gestopt door het plaatsen
van een nooddak en een muur
verankering.
In oktober 1998 verscheen van de
hand van Hans Bollebakker, het
artikel 'De Noodklok over Neder
hemert' in dit tijdschrift Het
was wee voor twaalf: er moest actie
Maarten vam Rossumhuis.
worden ondernomen en wel
onmiddellijk! Zijn pleidooi werkte:
Kasteel Nederhemert werd opge
nomen als prioriteit in de Kanjer
regeling van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg. Na het opstel
len van een restauratieplan door
de Stichting Vrienden van de
Geldersche Kastelen werd in 2001
met de restauratie begonnen. Vier
jaar duurde de restauratie. Deel
nemers aan de Heemschut-excursie
zijn als een van de eersten getuige
van dit opus magnum van restaura
tiearchitect Walter Kramer.
Maarten van Rossumhuis
Het Maarten van Rossumhuis
heeft eveneens een roemruchte
geschiedenis.
Dit versterkte huis werd rond 1535
gebouwd op last van Maarten van
Rossum (ca. 1478-1555), de legen
darische veldheer van de voor zijn
Martinus Nijhoff 1933 'De Moeder de Vrouw'
**Heemschut okt. 1998 pag. 25 e.v., Heemschut
dec. 1998 pag 20, Heemschut okt. 2001 pag 8
e.v., Heemschut okt. 2003 pag. 10 e.v.
'Ik ging naar Bommel
om de brug te zien'*
