Vorig jaar bekroond op Restauratiebeurs in Leipzig
Jaap Kamerling
Op de Nederlandse Restauratiebeurs, die van 26 t/m 28 mei in
de Brabanthallen in Den Bosch wordt gehouden, staat onder
meer een stand van de Harlinger Aardewerk- Tegelfabriek. Het
bedrijf zet een eeuwenoude traditie voort. Een groot deel van de
antieke tegels, die zich nu nog in oude huizen, boerderijen en
musea in binnen- en buitenland bevinden, komt uit Harlingen.
38
Heemschut
april 2005
Jugendstilpand van de voormalige bakkerij
Vonk aan de Hoofdstraat in Apeldoorn. De
tegeltableaus, die afbeeldingen van bakkerij
benodigdheden bevatten, worden door de
Harlinger Aardewerk Tegelfabriek onder
handen genomen.
Door Harlinger Aardewerk Tegelfabriek te
restaureren tegel voor de voormalige bakkerij
Vonk aan de Hoofdstraat in Apeldoorn.
Het is opgericht in 1972 door Henk en Maaike
Oswald in nauwe samenwerking met keramist
Hubert de Haas. De fabriek heeft het oude
ambacht van gleibakker, dat tussen 1598 en
1933 in Harlingen werd beoefend, in ere
hersteld en Harlingen weer op de kaart gezet
als stad, waar origineel, handgevormd en
beschilderd aardewerk geproduceerd wordt.
Al in 1598 werd de basis gelegd voor het Friese
aardwerk en tegelgoed met de oprichting van
de eerste 'Gleybackery' van Steffen Gunter de
Olde in de Raamstraat. Vanaf dat moment
herbergt Harlingen een van de meest toonaan
gevende tegel- en aardewerkproducenten van
ons land. De vondst van de ovenfundamenten
van de eerste fabriek bij opgravingen in 1987,
waarbij schotelgoed met het jaartal 1614 werd
teruggevonden, toont de vroege productie in
deze Friese havenstad eens te meer aan.
Bijzonder aan deze vondst was het feit, dat het
hier het oudste gedateerde Friese majolica
betrof.
Door de gunstige ligging aan zee groeide
Harlingen uit tot belangrijke havenstad, waar
door het Harlinger aardewerk een belangrijk
exportproduct kon worden. Mede doordat de
grondstof klei voor het oprapen lag, werd het
Harlinger aardewerk en tegelgoed een begrip
in de wereld. Een groot deel van de antieke
tegels, die zich nu nog in oude huizen, boerde
rijen en musea in binnen- en buitenland bevin
den, komt uit Harlingen.
Met de sluiting van de fabriek in 193 3 en de
daarmee gepaard gaande archielvernietiging
van 350 jaar kwam er een voorlopig eind aan
deze eeuwenlange traditie, die echter in 1972
weer werd opgepakt.
Bakkerij in Jugendstil
Momenteel werkt de fabriek aan een bijzondere
klus in Apeldoorn. Het betreft de restauratie
van de voormalige bakkerij Vonk aan
Hoofdstraat 146-148. Dezejugendstilpanden,
gebouwd in 1904, worden zoveel als mogelijk
in originele staat teruggebracht. Boven de
oorspronkelijke ingang zijn tegeltableaus
aangebracht met afbeeldingen van bakkerijbe
nodigdheden in veelkleurige uitvoering.
Op zowel de eerste als tweede bouwlaag
bevinden zich diverse tegeltableaus met bloem
motieven in vele kleuren. Alle tableaus zijn
ontworpen en gemaakt bij de in 1925 opgehe
ven plateelbakkerij 'De Distel' in Amsterdam.
Ze zijn in zodanige staat, dat ze gerestaureerd
en dus behouden kunnen worden.
Op de eerste bouwlaag is van het oorspronke
lijke tegelwerk niets meer te zien. De eigenaar
vond eind jaren '80 van de vorige eeuw de
tegels waarschijnlijk zo slecht, dat hij besloot er
nieuwe overheen aan te brengen. De oorspron
kelijke motieven heeft hij eerst op papier over-
De Har linger Aardewerk
Tegelfabriek