29
februari 2005
Heemschut
Adventskerk Aerdenhout, interieur. Meteen
vloer van gewassen grintbeton, die de
kerkenraad graag wil vervangen door marmer.
oorlogse kerken in de gemeente en plaatste die
in een breder kader. Ook de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, die zelf een landelijke
inventarisatie liet uitvoeren in het kader van
een onderzoeksprogramma naar Wederopbouw
architectuur, hecht waarde aan de kerk. Drs.
Anita Blom van de RDMZ wijst bovendien op
de vanwege de bouwtechnische staat dreigende
sloop van een kerk van Sijmons in Zaandam.
De architectuur uit de Wederopbouwperiode
staat aan alle kanten onder druk, is haar conclu
sie. Het Cuypersgenootschap, de Bond
Heemschut en DOCOMOMO, drie organisa
ties die ijveren voor behoud van gebouwd
cultureel erfgoed uit (onder meer) deze periode
houden de plannen nauwlettend in de gaten.
Ds. Smalbrugge, voorganger in de Advents
kerk, vindt het geen punt dat de kerk een
monument wordt. Hij wil echter wel een bruik
bare kerk, volgens een citaat in het Haarlems
Dagblad. En daar zit volgens de kenners de
kneep. Want Sijmons ontwierp destijds bruik
bare kerken, alleen is de architectuur niet
'gezellig', en zeker ook niet 'luxe'. Dat er aan de
ontmoetingsruimte, die aan de kerk verbonden
is, het een en ander aangepast moet worden valt
zeer te begrijpen. De integriteit van het
concept mag daarbij echter niet verloren gaan.
De soberheid van de ontmoetings- en de kerk
ruimte passen nog steeds uitstekend bij datgene
waar het geloof over dient te gaan.
'Andere esthetiek'
De kwaliteiten van de Aerdenhoutse Advents
kerk zijn niet 1-2-3 uit te leggen. Zeker niet op
papier. Een zeker gevoel voor deze 'andere
esthetiek' is noodzakelijk. Mevrouw Sijmons
vertelt in het interview over de eerste opdracht
van Karei Sijmons voor een kerk in Loosduinen.
Haar man had een traditioneel ontwerp
gemaakt, maar tijdens een reis naar Frankrijk
schetste hij, geïnspireerd door het werk van
architect Le Cornbusier, een nieuw plan.
Radicaal anders! Dat was het. Het 'sober-zake-
lijke' betonnen ontwerp van de kerk in
Loosduinen viel niet in goede aarde, zo leek
het. Toch kon Sijmons de weg inslaan van een
eigenzinnige ontwerp traditie. Daarbij kreeg hij
bovendien in bredere kring steeds meer waar
dering. De kerk in Aerdenhout vormt een
hoogtepunt in dat - overigens beperkte -
oeuvre. De Adventskerk is niet zomaar een kerk
in béton brut. Sijmons stak er al zijn kennis en
ervaring in over protestantse kerkbouw. Zo
ontwikkelde hij samen met de gebruikers een
nieuw liturgisch programma. Een uitgekiend
grondplan is het resultaat. De entree naar de
kerk, de toren, de gang naar de kerkzaal, de
lichtval, het kleur- en materiaalgebruik en de
positionering van banken, doopvont en avond
maalstafel vormen een eenheid. Een eenheid
die in balans is, nog steeds. Maar ook een
kwetsbare eenheid, zo blijkt. Laten we hopen
dat onze generatie het gebouw met respect
behandelt voor later. Wellicht dat dan de waar
dering voor deze op het oog 'moeilijke archi
tectuur' ook algemeen zal worden erkend.
Naschrift Inmiddels is de kerk aangewezen als
beschermd gemeentelijk monument en is er
een monumentenvergunning verleend onder
voorwaarden. Een van deze voorwaarden is dat
de nieuwe marmeren vloer reversibel zal
worden aangebracht. Hoe dat precies zal
gebeuren was bij het ter perse gaan van dit
nummer nog onduidelijk.
Drs. K. Loejf (1969) is architectuurhistoricus en
heeft een eigen advies- en onderzoeksbureau. In
opdracht van de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg verricht hij categoraal onderzoek naar
