februari 2005
Heemschut
13
Voor Willemsoord-Frederiksoord kwam dit
nieuwe landschapsbeleid niet ongelegen, niet
alleen omdat, volgens directeur van de
Maatschappij van Weldadigheid, Jan Mensink,
'economische ontwikkelingen beter voor
monumenten zijn dan leegstand, want dat is
echt de dood in de pot', maar ook omdat de
eigen pogingen om de Maatschappij financieel
overeind te houden nogal tegenvielen.
Die tegenvaller zie je helaas al snel als je
Frederiksoord binnenfietst: Party en congres
centrum Park Frederiksoord. Volgens Dineke
van Raalte, de vrouw die me even daarvoor
aansprak, noemen de bewoners dit gebouw 'het
crematorium'. En inderdaad, het valt hier
behoorlijk uit de toon. In 1996 is hier op een
gebied genaamd 'Land van Weldadigheid' een
'Inforium' gebouwd, een bezoekerscentrum dat
een grote recreatieve en educatieve trekpleister
moest worden. De tegenvallende bezoekcijfers
maakten aan die ambitie al binnen twee jaar een
eind. Ondernemer Piet Jasper, die ook pretpark
Duinen Zathe in Appelscha bezit, kocht samen
met Grontmij dit gebied, waartoe ook de
wereldberoemde tuinbouwschool G.A. van
Swieten behoort, inclusief de monumentale
tuin.
Een bekend probleem van een verzorgingsstaat
is dat-ie topzwaar is. Alles is van bovenaf gere
geld, waardoor weinig vanzelf gaat. Hoge
onderhoudskosten dwingen maar al te vaak tot
schaalvergroting. De Maatschappij van
Weldadigheid liep al in haar beginjaren tegen
die problemen op, en nu dus weer. De schaal
vergroting van ons onderwijs dwong de tuin
bouwschool in 1990 tot een fusie met scholen
uit Meppel en Wolvega. En over drie jaar gaat
de school zelfs sluiten.
Van Raalte blijkt een oud-leerling van de G.A.
van Swieten. Samen met andere oudleerlingen
en de Maatschappij heeft ze van alles gepro
beerd om sluiting tegen te gaan. De geruchten
dat Piet Jasper de tuin met monumentale
bomen wil platgooien om er een pretpark neer
te planten, zijn volgens Mensink onjuist. 'Hoe
erg we het ook vinden dat de school na meer
dan eeuw uit handen van de Maatschappij
verdwijnt, het belangrijkste deel van de tuin
blijft behouden: de monumentale bomenrand
die de tuin omgeeft.Mensink is niet pessimis
tisch over de onderneming van Jasper. Zelf
heeft hij ook vele recreatieve plannen, waarvan
hij alleen wat over een reeds goedgekeurd idee
kwijt wil: de bouw van vijftien kolonievakantie
woningen aan de Westerbeeksloot, daar waar
alles begonnen is. 'Geen aangelegd park, dus,
maar op dezelfde schaal als de oorspronkelijke
bebouwing.'
Harry Berg, lid van de provinciale commissie
Drenthe, landschapsarchitect en oud-leerling
van de G. A. van Swieten vindt het een mooi
plan. Hij lijkt rouwiger om het verlies van de
school en is ronduit pessimistisch over de
Belvedere-aanpak. Hij werkte bij het ministerie
toen de eerste nota Belvedere verscheen. 'In de
praktijk houdt men weinig rekening met
Het klokkenmuseum in de oude G.A. van
Swieten tuinbouwschool. In 1884 gesticht door
oud-majoor der cavalerie F.H.L. van Swieten en
vernoemd naar zijn jonggestorven zoon Gerard
Adriaan. Sinds 1969 een particulier klokken
museum.
beleidsstukken. En in het laatste concept van de
Vijfde nota ruimtelijke ordening werd in
Drenthe al helemaal geen Belvedere-gebied
genoemd. Dat is toch weinig hoopvol.
Belvedere klinkt mooi, maar dat er zo veel
gebieden ondervallen, dat is economisch wel
heel onaantrekkelijk.'
Ik was er eerst voorbij gefietst, maar na aanwij
zingen van mevrouw Van Raalte heb ik toch
nog even een foto gemaakt van het oude
gebouw van de G.A. van Swieten. Het gebouw
is volgens Mensink helaas aan het verpauperen.
De pachtgebruiker vestigde er een particulier
klokkenmuseum, maar het museum is nooit
open. 'Het monument komt ooit wel weer
onder ons beheer', zegt Mensink. Maar voorlo
pig tikt in het klokkenmuseum alleen de tijd
van vergane glorie.
Drs. C. Simon is freelance journalist
