december 2004
Heemschut
23
Prijsvraag
Een voorbeeld van die meerwaarde is het Lloyd
Hotel. Vorige maand werd het gerestaureerde
hotel officieel geopend - feestelijk besluit van
een herbestemmingsproject dat al met al acht
jaar duurde. 'Een extreem lange tijd,' beaamt
directeur Otto Nan, een van de initiatiefnemers
van de restauratie. 'Wij waren project
ontwikkelaars zonder geld, dus we moesten het
proces zien te financieren en tegelijkertijd toch
een soort zeggenschap behouden. We hadden
geen hotelervaring, geen grote keten achter ons
en het was een heel nieuw concept, waar
banken en financiers huiverig voor zijn. Dat
was gewoon lastig.'
Otto Nan, toen nog student kunstgeschiedenis,
en medeinitiatiefneemster Suzanne Oxenaar
kwamen uit de wilde cultuurwereld van het
Oostelijk Havengebied, een wereld met lef.
Toen de gemeente een prijsvraag voor herbe
stemming van het Lloyd Hotel uitschreef,
ontstond het idee van een hotel annex 'cultu
rele ambassade'. 'De euro zat er aan te komen,
grenzen verdwenen en cultuur werd het onder
scheidend vermogen van een land,' legt Nan
uit. De culturele ambassade zou bezoekers
doorverwijzen naar Amsterdamse cultuur
voorzieningen en kunstenaars verder helpen,
bijvoorbeeld met contacten of een tentoon
stelling. Een enquête onder cultuurinstellingen
leverde veel steun op voor het idee. Van twaalf
inzendingen op de prijsvraag - ook de Van der
Valk keten had ingeschreven - haalden Nan en
Oxenaar de opdracht binnen. Het tweetal kreeg
versterking van culinair specialist Liesbeth
Mijnlieff en jurist Gerrit Groen.
Verbouwing
Bij de restauratie was behoud van de structuur
van het gebouw - een H-vorm met een breed
middenstuk en twee kortere zijvleugels - het
uitgangspunt. Alleen voor vides werd in het
oorspronkelijk houten dak glas aangebracht.
En oorspronkelijk was er aan de oostzijde een
stenen trap, net als aan de westzijde. Nan: 'Je
moet dan beslissen: ga je zo'n trap precies na
bouwen of niet. Wij hebben gekozen voor een
zwevende, stalen trap van dezelfde grootte, ook
omdat er leidingen langs het gebouw lopen.'
Het Lloyd Hotel ziet er van buiten dus uit als
op oude foto's. Maar dat had makkelijk anders
kunnen uitpakken. Nan en Oxenaar stond
'spannende architectuur' voor ogen. MVRDV
uit Rotterdam werden uitgekozen om een
eigentijds beeld te geven aan de architectuur.
'Ze kwamen op het idee om het dak eraf te
lichten en door een soort diamantachtige 'hoed'
te vervangen. We kregen direct het advies van
monumentenzorg: dat gaat waarschijnlijk niet
door, want allerlei partijen zullen bezwaar
maken en dan ben je zeker vier jaar verder voor
je kunt bouwen. We zijn daar gelijk in mee
gegaan. Maar eigenlijk is het jammer. Want is
Voormalig douanekantoor, postmodern
gerenoveerd, nu kinderdagverblijf Oeroeboeroe
op Enterpot-West (Sjoerd Soeters, 1997).
natuurlijk moet je dingen zorgvuldig conser
veren, maar het is ook goed als een stad leeft. Dat
vind ik zo mooi in Rome, al die verschillende
stijlen die op en door elkaar heen lopen. Dat was
hier volgens mij ook heel spannend geweest.'
Interieur
De vernieuwing zit nu vooral aan de binnen
kant. Het hotel moest worden in hergericht
voor de meer individualistisch ingestelde
toerist van deze tijd. Er zijn nu 120 kamers, de
bestaande entresol kamertjes zijn gerestau
reerd, zo ook de mooie gangen met tongewel
ven. De 'naargeestige, een beetje Papillon-
achtige sfeer' moest verdwijnen. Aan de
achterzijde kwamen twee grote vides, waardoor
licht het gebouw in komt. Daar zijn ook via
trappen ontsloten grote platforms voor activi
teiten van de culturele ambassade. Er is een
groot publiek gebied ontstaan, met op de
begane grond restaurant Snel. Omdat veel
oppervlakte verdween, moesten extra vierkante
meters worden bijgemaakt. Daarvoor zijn de
bestaande entresols aan de voorzijde door
getrokken in de zijvleugels. 'Het was eigenlijk
constant een gevecht tussen het oude bestaande
en het nieuwe actuele. Binnen de kamers
hebben architecten en designers ingenieuze
ruimtelijke oplossingen bedacht om de archi
tectonische ruimte te versterken. Er zijn
speciale badkamers die heel weinig ruimte
innemen of juist heel erg aanwezig zijn, zodat
ze de kamer ook weer iets bijzonders geven.
Soms staat het bed op een verhoging, de glazen
douchecabine midden in de kamer.
Monumentenzorg
Aan de gerijpte grandeur van het Lloyd Hotel
hebben adviezen van Monumentenzorg niet
weinig bijgedragen. Toch kijkt 'projectontwik
kelaar' Nan met gemengde gevoelens terug op
de samenwerking met Monumentenzorg. Dat
heeft, zegt hij, te maken met een wisseling van
de wacht bij de dienst. De contactpersoon met
een 'rekkelijke' opvatting over restauratie - je
mag vanaf de buitenzijde best zien dat aan de
binnenzijde nieuw gebruik onstaat - werd
opgevolgd door een iemand met 'precieze'
opvattingen - als het even kan, moet alles bij
het oude blijven.
Concreet: de aansporing om in de raampartijen
duidelijker de nieuwe functie tot uiting te laten
komen, werd vervangen door het gebod de
oorspronkelijke latjes in de ruiten te restaure
ren en enkelzijdig glas te gebruiken.
Doorbraken in de lambrisering moesten
worden teruggedraaid, een trappenhuis dat niet
voldeed aan brandveiligheidseisen mocht niet
tot kamer worden omgebouwd. Otto Nan: 'Wij
wilden ook geen airconditioning in alle kamers,
maar open ramen. Van Bouw- en Woning
toezicht moet er dan beveiliging komen. Die
wilden wij aan de buitenzijde plaatsen, zodat de
ramen open konden. Mocht niet Monumenten
zorg. Dat soort dingen is om gillend gek van te
worden af en toe. Het feit dat wij iemand
anders in het project kregen, heeft ons
minstens een jaar en dus ook extreem veel geld
gekost. Ik heb geen warme gevoelens voor
Monumentenzorg, omdat het zo op de persoon
hangt. Als er nou algemene richtlijnen waren
waaraan je je kunt houden
drs. Ruud van Soest is journalist
Literatuur: Annet Lubbers. Het Lloyd Hotel.
Uitgeverij Bas Lubberhuizen, Amsterdam, 2004.
Een hergebruikroute door het Oostelijk
Havengebied via i-mode en gprs-
mobieltjes is te volgen op www.ttmNL.nl
(zie ook www.talktomeNL.nl).
