mÊm
Ix I Hta
Wmmm
WÊ
éMimm
nMsim
:S6#9^? -
22
Heemschut
december 2004
Restaurant Snel, Lloyd Hotel. Rob 't Hart Fotografie.
Oorspronkelijk ontwerp met diamantachtig
dak en plateaus, een grillige glazen vorm met
duidelijke zichtlijnen vanaf straatniveau,
ingetekend op cascostructuur voorzijde
Lloyd Hotel.
Blauw is groen
Die herbestemming betreft op de eerste plaats
de oude havenstructuur. Het OHG bestaat
daardoor nog steeds uit langgerekte kades,
schiereilanden die nu door nieuwe, veelal
stoere bruggen - verwijzing naar het haven
verleden - met elkaar verbonden zijn. Lange
tijd heeft het ernaar uitgezien dat de kadestruc
tuur zou verdwijnen. Oude plannen voorzagen
in demping van de havenbekkens om grond
voor woningbouw en bijhorende voorzienin
gen, zoals groenruimte, te winnen. Voor de
kust van het Java-eiland zou in het IJ zelfs een
geheel nieuw eiland verrijzen. De verlossing
kwam tijdens een lange sessie, herinnert
stedenbouwkundige Ton Schaap zich uit die
tijd, toen een van de planologen, gebogen over
plattegronden waarop water met blauw en
parken met groen waren ingekleurd, uitriep:
'blauw is groen.' Eureka, de formule voor het
stedenbouwkundig hergebruik van de haven
structuur was gevonden. Water zou de ruimte-
gevende functie tussen de woningen gaan
vervullen en als kijkgroen worden opgevat.
Amsterdam kon afscheid nemen van de stro-
kenbouw uit de naoorlogse stadsuitbreidingen.
Het effect van de behouden havensstructuur en
havengebouwen op de beleving van het gebied
is enorm. Als poort naar de tempo doeloe van
Amsterdam, de verzonken wereld van de haven
die nog net niet voor altijd in de geschiedenis is
weggegleden. Maar ook indirect is het effect
voelbaar. De ruimtelijkheid van de havenbek
kens intensiveert de beleving van de elementen.
Overal is ruim uitzicht over het water, schui
mend of juist zilverachtig verstild als een
ijsvlakte. Boven het wateroppervlak, nooit
verborgen achter een straatgevel, de Hollandse
lucht. Met stormwolken als bij Ruysdael, roze
oplichtende wolkjes als bij de jonge Mondriaan
of een explosie van geel licht als bij Turner.
Het Oostelijk Havengebied is, met andere
woorden, geschapen voor wat in de marketing-
wereld 'belevingseconomie' wordt genoemd.
Voor managers van reisorganisaties en de vrij
erij dsindustrie is het hier kicken. Ze hebben het
Oostelijk Havengebied met graagte omarmd,
wat hier en daar al geleid heeft tot een
Begijnhof-effect: protest van bewoners tegen
busladingen toeristen. Het illustreert allemaal
wat staatssecretaris Medy van der Laan op een
bijeenkomst in de Amsterdamse Balie zei en tot
hoeksteen van haar beleid maakt: cultuur heeft
economische waarde, laat het bedrijfsleven erin
investeren.