t
Jl
i
k
!w//nnr
tDfff
i n nnn f ^\v\
14
Heemschut
december 2004
5
Deel van een vestingfront, aangelegd volgens het
Oud-Nederlandse stelsel.
1 courtine 4 halve maan 6 gedekte weg
2 bastion 5 ravelijn 7 wapenplaats
3 gracht
5
s
Deel van een vestingfront, aangelegd volgens het
Nieuw-Nederlandse stelsel [eerste manier).
1 courtine 4 ravelijn
2 bastion 5 couvre-face
3 gracht 6 enveloppe met wapenplaatsen
Deel van een vestingfront, aangelegd volgens de
Franse methode.
1 courtine 4 buitengracht
2 bastion 5 ravelijn
3 hoofdgracht 6 enveloppe met wapenplaatsen
theoretische kennis heeft opgedaan die blijkt
uit zijn latere publicaties en adviezen over
vestingbouwkundige kwesties. Gezien geboor
teplaats en milieu ligt een studie aan de hoge
school in Franeker voor de hand, waar een oom
wis- en vestingbouwkunde doceerde. Een half
broer heeft er ingeschreven gestaan, Menno
echter niet.
Wat een belegering in de praktijk betekende
heeft hij in ieder geval ervaren toen hij als kapi-
Rottum
Borkum
Schiermonnikoog
Ameland
Terschelling
Vlieland
Nieuwerschansl
s
Harliagen1
Groningen
Tessel
Assen
Wieringen
1Ê 1 Bourtange]
Stavoren
West-Friesland
Alkmaar
Coevorden]
Purmerend
j Zwolle 1
k. Salland
Harderwijk
Deventer
,Naarden
|Zutphen|
'Amersfoort
Utrecht
De Graafschap
[Arnhem
Munster
Doesburg
Munster
Heusden
Geertruidenberg
[Nijmegen]
Klee
[Gravel
Steenbergen 3
x i |'s-Hertogenboschl
Schouwen
I Wezel
Gemert
a Helmond
Mark
Walcheren
Rijnberk
Bergen op Zoom
Meurs
Brabant
Keizersweert
Hulst
Antwerpen
Roermond,
(Keulen
Het door Coehoorn ontworpen stelsel van
linies langs de frontieren
Linie door de moerassen in het noordoosten
Brussel
IJssellinie
Zuiderwaterlinie
Linie door Staats-Vlaanderen
Daelhem
Frontiervesting
De Republiek
tein-compagniescommandant tijdens de
'Guerre de Hollande' (de oorlog van een door
LodewijkXIV gedomineerde coalitie tegen de
Republiek die in het 'rampjaar' 1672 begon)
meestreed bij de verdediging van Maastricht.
Het beleg van die belangrijke vesting stond
onder leiding van een internationaal bekende
specialist, de 'ingénieur du Roi', Sébastien le
Prestre seigneur de Vauban. Het zou niet de
laatste keer zijn dat Coehoorn met hem gecon
fronteerd werd.
In 1678, het jaar waarin de 'Guerre de Hollande'
besloten werd met de Vrede van Nijmegen,
trad Coehoorn in het huwelijk met Magdalena
van Scheltinga. Op het land bij het Friese
Wijckel dat zij als bruidsschat inbracht, liet hij
in de jaren 1680 de State Meerenstein bouwen.
Theorie van de vestingbouw
Tijdens deze vredesperiode treedt Coehoorn
voor het eerst naar voren als theoreticus op het
gebied van de vestingbouw. Om de betekenis
hiervan te begrijpen moet men weten dat in de
zeventiende en achttiende eeuw vestingen 'het
belangrijkste operatiedoel van elke oorlog'
vormden - aldus Olaf van Nimwegen in het
verzamelwerk Met Man en Macht over de mili
taire geschiedenis van Nederland tussen 1550
en 2000. Coehoorn trad in debat met de mili
taire ingenieur Louis Paen die meegewerkt had
aan de verbetering van de vesting Naarden.
Onderwerp was de verbetering van de vesting
Coevorden. Coehoorns belangrijkste bijdrage
aan de discussie was zijn geschrift Versterckinge
des Vyf-Hoecks Met alle sijne Buyten-Wercken dat
in 1682 in druk verscheen. Het maakte kenne
lijk zoveel indruk dat Coehoorn in 1683 van
Koning-Stadhouder Willem III opdracht kreeg
naar Grave te reizen om rapport uit te brengen
over de verbetering van de vestingwerken ter
plaatse.
Het typeert Coehoorn dat hij niet alleen een
zeer gedegen verslag uitbracht, maar dat daarin
de nadruk lag op wat Van Hoof aanduidt als
'een eigen ontwerp, dat, eenmaal uitgevoerd,
de vesting vele malen sterker zou maken dan in
haar bestaande vorm'. Dit plan, dat overigens
nooit is uitgevoerd, is terug te vinden in wat als
Coehoorns hoofdwerk kan worden beschouwd:
Nieuwe Vestingbouw, Op een natte of lage Horisont.