8
Actief
december 2004
Lambertuskerk in Maastricht. Foto Ad Bokhorst.
LIMBURG
Herbestemming van de Sint
Lambertuskerk
De Sint Lambertuskerk in Maastricht dreigt te
vervallen vanwege het ontbreken van een goede
bestemming. De gemeente Maastricht ijvert al
jaren om het gebouw, ontworpen door archi
tect Groenedaal in neo-byzantijnse stijl, voor
de stad te bewaren. De kerk is met zijn char
mante profiel van koepel en torens en hoogge
legen ligging een onmisbaar element in het
silhouet van de stad. De Lambertus, bijge
naamd de 'Sacré Coeur', is volgens documenta
tie in 1914 gebouwd als eerste kerk buiten de
ring van verdedigingswerken. Bij nadere
beschouwing blijkt echter, dat de kerk in feite
óp de voormalige vestingwerken inclusief alle
ondergrondse gangen is gebouwd. Dit heeft de
kerk vanaf het begin parten gespeeld. Reeds
spoedig trad verzakking op van één van de
vieringpijlers. De kerk is vrij snel na haar
voltooiing zelfs enige tijd gesloten geweest.
Inmiddels is de kerk vanwege het teruglopend
aantal kerkgangers definitief voor de eredienst
gesloten. Als gevolg van een aantal bouwkun
dige gebreken kan de kerk niet zonder een
omvangrijke restauratie worden hergebruikt.
De benodigde gelden zijn in principe gereser
veerd in het kader van de kanjerregeling.
Zonder een goede herbestemming is een
restauratie echter vrijwel zinloos. Om uit de
vicieuze cirkel te raken heeft de gemeente een
prijsvraag uitgeschreven voor een herbestem
mingsplan. De Bond Heemschut juicht de
acties voor behoud van de kerk toe en wacht de
ontwikkelingen met belangstelling af.
Sloop bedreigt historische boerderij
Heemschut ondersteunt de stichting
Heemkunde 'van Wilre tot Wolder' bij haar
actie om de sloop van de historische boerderij
'hoeve Castermans' in Wolder te voorkomen.
Het kerkdorp Wolder, gelegen in de meest
zuidwestelijke wijk van Maastricht bezit nog
een aantal boerderijen die tezamen een deel
vormen van het cultuurhistorische landschap
met een eeuwenoud straten- en wegenpatroon.
De nieuwbouw uit de jaren zeventig is sfeervol
en past in het landschap
De boerderij is eigendom van de woningstich
ting St. Servatius. Deze wil de karakteristieke
Limburgse boerderij met monumentale schuur
slopen om een appartementencomplex voor
ouderen te bouwen. Heemschut vindt dat door
de hoogte van de geplande nieuwbouw het
dorpssilhouet met de monumentale St. Petrus-
en Pauluskerk op onaanvaardbare wijze wordt
aangetast.
De stichting is niet tegen het realiseren van
appartementen en wil constructief meedenken
over een stedenbouwkundig plan maar wel met
respect voor de bestaande bebouwing, de
groengebieden, de historische holle weg en het
silhouet van het dorp. Zij verwijst tevens naar
eerder geslaagde verbouwingen van boerde
rijen, die eveneens tot appartementen werden
Ftoeve Costermans. Foto Ad Bokhorst.
verbouwd, doch met behoud van de karakteris
tiek van de boerderij. Als niet langer de samen
hang met de stedenbouwkundige aard van het
dorp gezocht wordt, kan het opofferen van dit
monument ertoe leiden dat andere beeldbepa
lende panden één voor één zullen verdwijnen
en worden vervangen door nieuwbouw.
De stichting heeft inmiddels ruime steun van
haar achterban en van een respectabel comité
van aanbeveling.
Ongewenste nieuwbouw in Maastricht
De Bond Heemschut verzet zich samen met de
bewonersvereniging de Ravelijn, het buurtco-
mité Brusselse Poort Oost en de Stichting
Vestingstad Maastricht tegen stedelijke
ontwikkelingen in de directe nabijheid van de
wijken Ravelijn en Brusselse Poort Oost in
Maastricht. De nieuwbouwplannen, bestaande
uit het bouwen van vier woontorens met vier of
vijf woonlagen, een aantal riante herenhuizen
en patiowoningen en een woonwagenlocatie
met vier standplaatsen, betekenen een directe
aantasting van drie monumenten: de zoge
naamde woonschool Ravelijn, het natuurgebied
de Hoge Fronten en de vestingwerken de Hoge
Fronten inclusief de schootsvelden. De 'woon
school' is de nog enige bestaande in Nederland.
De woonbuurt is in 1956 gebouwd om 'zwakso-
cialen en asociale gezinnen' in een geïsoleerde
en gecontroleerde woonomgeving sociale
normen bij te brengen. Na 1974 verviel deze
functie en dreigde de wijk in verval te raken.
Enige jaren geleden zijn de woningen gereno
veerd in het kader van een vijftienjarig instand
houdingsplan. Thans is de wijk voorgedragen
tot beschermd monument, welke status echter
pas in 2006 verleend kan worden. De histo-
risch-landschappelijke waarde van het in 1992
gestichte natuurmonument 'de Hoge Fronten'
zo dicht tegen het stadscentrum, is uitzonder
lijk. Dit rijksmonument (sinds 1988) maakt deel
uit van de vestingwerken van Maastricht, die
vanwege hun unieke karakter zijn voorgedragen
voor de wereldranglijst van cultureel erfgoed.
De genoemde nieuwbouwplannen zijn contro
versieel, hetgeen blijkt uit protesten van de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de
Vereniging Natuurmonumenten, het ministe
rie van Landbouw, de provincie Limburg,
bewonersverenigingen, de Stichting Vesting
stad Maastricht en ook van de Bond
Heemschut. In Juli 2003 zijn bedenkingen
tegen het plan ingediend. Op dit moment zijn
de gemeente en de projectontwikkelaar aan zet
en moet worden afgewacht in hoeverre er oog
en oor is voor de monumentale en cultuurhis
torische waarde van dit gebied. De complexe en
interessante problematiek van de hele situatie is
reden om in het februarinummer van het blad
Heemschut uitgebreider in te gaan op de
diverse aspecten.
Ad Bokhorst
