een beeld van Minerva waar over park zal worden gegeven. De route gaat langs de Schwanenbug in Kleef en verder langs Schloss Moyland naar Kalkar. Na de lunch en het orgelconcert in Kalkar volgt een bezoek aan Schloss Wissen in Weeze, een kastelencomplex met een negentiende-eeuwse kapel met decora tie in Nazarener-stijl. De problematiek van exploitatie en herbestemming staat hier centraal. Excursie 2: Verdedigings- of waterroute Deze excursie voert het dichtst langs de rivier door de Ooijpolder en de Duffelt, een door dijkdoorbraken en oude Rijnstrangen geken merkt landschap dat pas met het graven van het Bylandts Kanaal in de achttiende eeuw zijn definitieve bandijken kreeg. Tijdens de hele route ziet u zowel het vlakke land als het hoge heuvellandschap. De gids in de bus zal uitleg gen waaraan je de verschillen tussen de 'cultuur'-gebieden aan weerszijden van de grens duidelijk kunt waarnemen. Kerktorens vormen als vanouds bakens in het gebied waar verspreid boerderijen staan, de oude op een kunstmatige verhoging. Het boerderijtype, het T-huis met een tamelijk streng hoog voorhuis, is grensoverschrijdend. De gevels hebben vaak een indeling met lisenen en bakstenen sierlijs ten. De echte Duffeltse boerderij heeft boven dien een U-vormig grondplan. De ochtendstop vindt plaats bij de oude vesting Schenkenschans, gelegen aan de overzijde van een voormalige Rijnarm, waar een pontje wacht voor de overtocht. De bus pikt iedereen bij Schenkenschans weer op. Na de lunch en het orgelconcert in Kalkar brengen we een bezoek aan Burg Boetzelaer. Deze voormalige ruïne is een goed voorbeeld van herbestemming en daaraan gekoppelde renovatie, waarbij de combinatie oud-/nieuwbouw niet werd geschuwd. Er is nu een conferentie-oord met luxe gastenverblijven gevestigd. ten. Een beroemd voorbeeld is het getijden boekvan Catharina van Kleef, circa 1440 gemaakt in Utrecht. Met de inlijving bij de Nederlanden in 1473 ging de dominante positie over naar de hertogen van Kleef die ook beschermers van de kunsten waren en internationaal georiënteerd. Zo was de hertog bestuurslid van de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van de St.-Nikolaikirche in Kalkar. Die kerk is rijk bedeeld met grote en indrukwekkende altaarretabels uit de laat vijf tiende en de zestiende eeuw, gemaakt door beroemde Holzschnitzer uit het Nederrijnse cultuurgebied tussen Wezel en Utrecht, Xanten en Zwolle. De benaming 'Via Romana' dient tegenwoor dig als slogan voor een geliefde toeristische wandel- en fietsroute tussen de rivier de Rijn en het tracé van de heuvelrug. Naar believen kan de toerist een omweg door het open polderland maken of op de heuvelrug blijven die meer beschutting biedt. De uitgezette excursies volgen elk zo'n 'omweg' die uitnodigt de verborgen schatten te ontdekken. Excursie 1Heuvelrugroute Deze route volgt een tracé langs de steile helling van de stuwwal. De middeleeuwse dorpen Ubbergen en Beek groeiden vanaf midden negentiende eeuw uit tot woonplaatsen van welgestelden die riante huizen lieten bouwen. Ook kunstenaars verbleven er graag. De route gaat kort door het laagland en verder door de hoofdstraat van Kranenburg met de pelgrimskerk St.-Peter en Paul, die onder andere het Wenertatiger Kreuz (1308) herbergt. Voor Kleef stopt de bus bij het park naast Museum Kurhaus. Van het zeventiende- eeuwse barokke park, aangelegd door Johann Maurits van Nassau-Siegen, rest een parkaan- leg in terrasvorm met een tuin-amfitheater, vijvers, een langgerekte kanaalas, wandelwegen en enkele kleinere gebouwen. Centraal staat Excursie 3: Kerkenroute Deze excursie voert door het polderland om de spirituele en reisbakens van weleer, de dorps kerken, te bezoeken, 's Middags gaat de route zuidelijk van de Via Romana door het voor de bouw van de negentiende-eeuwse nederzetting Louisendorf ontboste heuvellandschap. Stilistische speerpunten zijn de St.-Martin in Zyfflich met resten van de Ottoonse bouw en Romeinse spolia (van Romeinse gebouwen weggehaalde zuilen en kapitelen) en de circa 150 jaar later gebouwde St.-Clemens in Wissel, een forse Nederrijnse basilica die inwendig in de jaren zestig van de twintigste eeuw een omstreden renovatie heeft ondergaan waarbij muurschilderingen werden verwijderd. Afhankelijk van de tijd staat na de lunch en het orgelconcert in Kalkar de St.-Antonius in Hanselaer op het program. De ongenaakbare solitaire situering van de neogotische kerk van de emigranten uit de Pfalz die zich vestigden in Louisendorf, wijkt stedenbouwkundig af van de gebruikelijke inbedding tussen de dorpshuizen. Drs. M.E. Koning is PR-medewerker van Heemschut Gelderland. Schloss Wissen in Weeze.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2004 | | pagina 31