knapt
°P
Stadsherstel Amsterdam
voor het eerst boerderij
Jaap Kamerling
Houten Kringenwetboerderij in restauratie
De renovatie van boerderij Zeehoeve is interessant, zeker in het
Jaar van de verdedigingswerken. Volgens de Kringenwet moest de
dicht bij Fort Diemerdam gebouwde boerderij binnen een dag
afbreekbaar zijn om oorlogshandelingen niet in de weg te staan.
16
Heemschut
augustus 2004
Staande op een wankele stellage sloopte
wethouder Steven Dijk van Diemen begin dit
jaar een gietijzeren dakgoot. Hij gaf daarmee
het startsein voor de opknapbeurt van boerderij
Zeehoeve. Inmiddels is de renovatie van de
buitenkant vrijwel voltooid. Met boerderij
Zeehoeve neemt Stadsherstel Amsterdam voor
het eerst een boerderij onder handen. Het is de
tweede keer dat Stadsherstel buiten de grenzen
van de hoofdstad treedt. De eerste keer betrof
het de restauratie van schuilkerk de Hoop, ook in
Diemen, die eerder in vlammen was opgegaan.
Boerderij Zeehoeve is niet zomaar een boerde
rij. Het is een zeer vervallen houten langhuis-
boerderij, die valt onder het beslag van de
zogeheten Kringenwet. Zeehoeve is gebouwd
in 1881 binnen de (tweede) kring, die loopt
van 370 tot 1100 meter van een fort, Fort
Diemerdam.
De boerderij moest op grond van de Kringen
wet een zeer lichte constructie - in dit geval een
houten - hebben omdat de vuurlinie voor Fort
Diemerdam, waar het bijna tegenaan ligt, vrij
moest blijven. De boerderij moest binnen een
dag tot op de fundering afgebroken kunnen
worden om oorlogshandelingen niet in de weg
te staan.
Fort Diemerdam is een dubbele aarden kust-
batterij, in feite een verzameling geschuts-
opstellingen en munitieopslagplaatsen. De
batterij werd in 1787 aangelegd ter verdediging
tegen de Pruisen. In 1849 werd er een stenen
beer aan toegevoegd en in 1883 werd zij onder
deel van de Stelling van Amsterdam, een ring
forten ter verdediging van de hoofdstad.
Zeehoeve ligt ingesloten tussen Fort
Diemerdam, de oude Zuiderzeedijk, het
Amsterdam-Rijnkanaal en de nieuwe Centrale
Een van de weinige Kringenwetboerderijen die
nog over is: boerderij Zeehoeve is gebouwd in
1881 in het schootsveld van Fort Diemerdam.
Foto Stadsherstel AmsterdamStella van Fleezik.
Diemen op het oude PEN-eiland.
Omdat zij zo ingesloten lag, kon de boerderij
niet uitbreiden en bleef de oude indeling
behouden. Het is een van de weinige Kringen
wetboerderijen die nog over is.
Drijvende kelder
Zeldzaam is de drijvende kelder onder het
voorhuis. Hij is los van de constructie van de
boerderij en zonder fundering gebouwd en
wordt door de opwaartse druk van het grond
water op zijn plaats gehouden.
De boerderij bestaat uit een voorhuis voor
bewoning, een achterhuis voor bedrijfsvoering
en bewoning, een melkhuis en een stal. De stal
is vorig jaar door een zware storm geveld maar
kan dankzij de lichte constructie gemakkelijk
weer opgericht worden. Aardig detail aan de
buitenkant van Zeehoeve is de originele giet
ijzeren goot rondom het huis, die nu gedemon
teerd is maar weer terugkomt.
Provincie en gemeente wilden na eindeloos
aandringen van GroenLinks-raadslid Peter
Prinsen dit bijzonder stuk erfgoed graag
behouden. Eigenaar Nuon, intussen omge
doopt in Reliant, verkocht de boerderij voor
een euro aan Stadsherstel. Stadsherstel gaat
Zeehoeve weer verhuren aan de stichting
Herstelling, die hier straks kantoor gaat
houden. Herstelling voert de restauratie uit
met jongeren die niet kunnen aarden op een
gewone school en bij de stichting werkervaring
opdoen. Herstelling doet vooral projecten rond
het opknappen van de Stelling van Amsterdam.
De restauratie kost ongeveer 760 duizend euro.
De financiering is nog niet helemaal rond; er is
een gat van 40 duizend euro. Binnenkort begint
de restauratie van het interieur en wordt de
schuur aangepakt.
Drs. J. Kamerling is journalist cultureel erfgoed en
lid van Heemschut Amsterdam.
