Een wankel steunpunt
Jan Derk Gerritsen
Steunpunt Cultureel Erfgoed keurt aantasting Beemster goed
Een steunpunt is een houvast om je tijdens het wankelen rechtop
te houden. De steunpunten cultureel erfgoed - inmiddels in elke
provincie aanwezig - moeten je dus helpen je rug recht te houden
bij tegenwind in de strijd voor het behoud van dat erfgoed.
Verspert echter zo'n toeverlaat je de doortocht, zoals momenteel
in Noord-Holland, dan wordt die strijd onnodig bemoeilijkt zo
niet gefrustreerd.
Bij de oprichting van het Steunpunt Cultureel
Erfgoed Noord-Holland had de voorzitter van
onze provinciale commissie Frank IJsselmuiden
zijn grote twijfel al uitgesproken over de nood
zaak van deze nieuwe bureaucratie. Mede
vanwege de financiering door onder meer de
provincie kon van onafhankelijkheid bij de
beoordeling van het behoud van het monumen
tale door een dergelijk ambtelijk apparaat naar
zijn mening nauwelijks sprake zijn. Hoewel
enkele leden van onze commissie het voordeel
van de twijfel wilden geven en het woord van de
apostel Paulus 'onderzoek alles en behoud het
goede' in acht namen, krijgt onze voorzitter aan
de hand van het nu volgende voorbeeld toch
het gelijk aan zijn zijde.
Cono-toren in de Beemster
In het jaarverslag 2002 van genoemd steunpunt
lezen we het volgende: 'Omdat het hier om wereld
erfgoed gaat heeft de provincie Noord-Holland
[lees de voormalig gedeputeerde Enno Neef,
JDG] het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-
Holland gevraagd de ontwerpfase te begeleiden
van uitbreiding van de melkfabriek Cono in
Midden-Beemster. Een architectenprijsvraag
leverde een fraai ontwerp op, dat inmiddels bij de
gemeente Beemster in procedure is gebracht.'
Dat 'fraaie' ontwerp levert in het werelderf
goed een toren van 3 5 meter hoog op, waarin
de weifabricage moet plaatsvinden.
Deskundigen hebben al berekend dat die toren
van een afstand van achttien kilometer het
eeuwenoude wijde ongestoorde vergezicht gaat
bepalen. Nou weten wij wel, dat die werelderf
goed-erkenning niets te maken heeft met de
skyline maar puur en alleen bepaald is door de
unieke verkaveling. Toch hadden wij van het
steunpunt op meer omzichtigheid gerekend
met dit unieke landschap sec. Heemschut heeft
zijn bezorgdheid over dit ontwerp al kenbaar
gemaakt bij de gemeente. Samen met de
Noord-Hollandse Milieufederatie, De
Vereniging Behoud Waterland en enkele
andere groeperingen hebben we onze bezwaren
ertegen ingediend.
Samenwerking
Het Steunpunt heeft zich bij de beoordeling
van dit plan weinig gelegen laten liggen aan zijn
eigen doelstelling. Die luidt: 'onder meer een
bijdrage leveren aan de ontwikkeling en
versterking van de cultuurhistorische waarden
in het ruimtelijk kwaliteitsbeeld van de
Provincie Noord-Holland.'Juist op dit punt
zoeken wij ook samenwerking, in de veronder
stelling dat dat doel geen ander is dan het onze.
Wat niet wil zeggen dat we het in alles met
elkaar eens moeten zijn, maar hier is om meer
redenen geen argument te bedenken onze
wegen te laten scheiden. Daarbij is voor ons
niet eens de werelderfgoedstatus een criterium.
Wel de verstoring van het landschappelijk
beeld van deze eeuwenoude polder met zijn
unieke vergezichten. Wij hebben in ons
bezwaar ook de precedentwerking naar voren
gebracht. Meer dan eens heeft Heemschut
geconstateerd dat het ene schaap dat over de
dam is gemakkelijk reden vormt de volgende
verstoring ook maar te laten passeren.
Geloofwaardigheid
We hebben onze teleurstelling over de posi
tieve en lovende beoordeling van het plan laten
blijken aan het Steunpunt. De directeur, Jaap
van der Veen, reageerde als volgt: 'Wij hadden
een onafhankelijke commissie de opdracht
gegeven de inzendingen voor de prijsvraag te
beoordelen. Toen dit ontwerp daaruit naar
voren kwam, hebben wij zelfs aan de gemeente
gevraagd of het mogelijk was de toren nog iets
lager te maken. Dat bleek niet het geval.'
Blijft toch voor ons de opmerking over dat het
steunpunt zich wel heel kwetsbaar opstelt door
in het jaarverslag te spreken van een 'fraai
ontwerp'. En er dan nog aan toe voegt dat dit
ontwerp nu bij de gemeente in procedure
wordt gebracht. Met deze 'vrijbrief die
bestuurders krijgen van een in naam onafhan
kelijke instantie kunnen ze de verdere proce
dure ongestoord ingaan. Allereerst weet nu het
provinciaal bestuur zich gesteund via het
Steunpunt door een zogenaamd 'onafhankelijk'
gewonnen prijsvraag en een verzoek dat het aan
het verkeerde adres heeft gedaan. Een eventu
ele verklaring van geen bezwaar hoeven we van
dat college later niet te verwachten. En de
gemeente heeft het plan inmiddels al inderdaad
in procedure gebracht in het bewustzijn dat zij
niet zelf, maar onafhankelijke deskundigen het
als 'fraai' in de markt hebben gezet. Eventuele
bezwaren die nog worden ingebracht lijken dus
op voorhand op een spel dat ook nog even
gespeeld wordt. We hebben grote twijfels of we
daaraan nog willen meedoen. Het is geen reden
voor ons verdere samenwerking met het
Steunpunt door dit incident onmogelijk te
achten. Daarvoor liepen onze paden in het
verleden toch te vaak ook parallel. Het is
slechts een waarschuwing voor dit soort instan
ties niet de indruk te vestigen alternatieve
bureaus te zijn voor diverse overheden.
Hun doelstelling - zie boven - mag dan welis
waar niet gelijk zijn aan de onze, er moeten
toch wel voldoende garanties zijn voor een
samenwerking op beider terrein.
J.D. GerritsenPR-medewerker van Heemschut
Noord-Holland.
december 2003 29
Dit vindt het
steunpunt 'fraai'; zo
moet de melkfabriek
Cono in de Beemster
er straks uitzien.