Een tempel van geleerdheid
Voorbeeldige restauratie van Leidse BibliothecaThysiana
Ph.M. Bosscher
De boekenzaal van deThysiana is zeker voor Nederland uniek.
Hoe kan hij zo gaaf bewaard zijn gebleven? Het simpele maar
ware antwoord: uit geldgebrek.
Johannes Thysius (1621-1653) was een telg uit
een van oorsprong Zuid-Nederlands geslacht
van kooplieden en geleerden. Hij werd in
Amsterdam geboren maar verhuisde al op jeug
dige leeftijd naar Leiden. Er is een kans dat hij
zelf een groot geleerde zou zijn geworden als
het hem vergund was geweest langer te leven.
Dan zou zijn naam nog bekend zijn als een
voetnoot in de wetenschapsgeschiedenis. Het is
anders gegaan. Op 29 september 1653, enkele
dagen vóór zijn dood, bepaalde hij in zijn testa
ment dat zijn boekerij moest 'worden geem-
ployeert tot publycke dienst' en dat daarvoor
een 'bequame plaats' moest worden gezocht
waar ook woning moest worden verschaft aan
een 'custos ofte opsiender' en enkele studenten.
De bouw, op een perceel hoek Rapenburg-
Groenhazengracht, kwam onder leiding te
staan van niemand minder dan de Leidse stads
architect Arent van 's-Gravesande, die ook het
ontwerp leverde. Nadat hij begin 1655 wegens
een bouwschandaal als stadsarchitect was
ontslagen raakte onder anderen zijn opvolger
Willem van der Helm bij bouw en inrich ting
betrokken. Waarschijnlijk in 1658 kon het
gebouw in gebruik worden genomen. Vooral
na twee restauratiecampagnes, in 1958 onder
leiding van ir. H.A.van Oerle en in de jaren
1997-1998 van architectenbureau A. de Gooijer
en de staf van Hendrick de Keyser, is het een
waar sieraad voor zijn omgeving. Tijdens de
eerstgenoemde campagne liet Van Oerle
opnieuw ijzeren sferen (opengewerkte wereld
bollen, waarschijnlijk bedoeld als aard- en
hemelbol) op de daknokken plaatsen. In de
jaren 1990 lieten de opdrachtgevers het steen-
werk van de voorgevel opnieuw schilderen,
conform het zeventiende-eeuwse kleurgevoel.
Ook werden toen de roodgeschilderde luiken
die in het gebouw opgeslagen waren gebleven
opnieuw voor de vensters geplaatst.
Piano mobile
Wie binnenkomt wacht een grote verrassing.
In een met marmeren tegels bevloerd voorhuis
vindt hij een dubbele bordestrap. Deze leidt
naar de boekenzaal op de eerste verdieping die
men met recht op zijn Italiaans kan aanduiden
als de piano nobile. Niet voor niets gaf ik dit
artikel de kop 'een tempel van geleerdheid' en
gebruikte ik niet de term 'wetenschap'. De
boekenschat - in dit geval geen overdreven
uitdrukking - is, ondanks latere toevoegingen,
