Heemschut
35
Gezicht op hoogbouw vanaf de Hofvijver.
Foto Menno Tillema.
economische wijze oppervlakte kan worden
gerealiseerd. Die plekken maken een markante
voordeur van de stad zichtbaar en scheppen
tegelijkertijd ruimte voor woonmilieu's boven
op de stad, daar waar licht en uitzicht beschik
baar zijn. Dit sluit aan op de trend van het
uitzicht als een van de belangrijkste kwaliteiten
van wonen. Daar heeft de Hagenaar direct
contact met de zee.
Wijnhavengebied
Het Wijnhavenkwartier is met de uitwerking
van architect Kollhoff en anderen illustratief
voor deze gelaagde visie op de stad, waarin 'de
hoogte' als derde dimensie een prominente
plek inneemt. In het Wijnhavenkwartier brengt
Kollhoff het ministerie van Justitie en het
ministerie van Binnenlandse Zaken
Koninkrijkrelaties (BZK) onder in een blok
waarin de drie elementen sokkel, 'buik-zone'
en bekroning, waarvan in de hoogbouwnota
sprake is, duidelijk herkenbaar zijn. Dit is
tevens de completering van een ingezette visie
waar nieuwe samenhang wordt gebracht in het
zogenaamde ministeriekwadrant VROM,
OCW, VWS, BZK en Justitie. Tegelijkertijd
ontstaat er door de toevoeging van de 'buik
zone' ruimte voor de afronding van de binnen
stad middels een gedifferentieerd programma
van culturele en commerciële functies alsmede
een aanzienlijke 'bulk' aan woningen.
Kollhoff stelt voor om de twee factoren die een
ervaring van stedelijkheid geven, functiemen
ging en beweging in de plint van de stad tussen
het maaiveld en 20 meter hoogte, op klassieke
manier vorm te geven. Dit is het niveau waarop
de stad het meest actief wordt beleefd en open
baar gebruikt. Dat wordt benadrukt doordat in
het blok een niche is uitgesneden die als een
plein wordt toegevoegd aan de openbare
ruimte. De 'bulk'zone wordt ontworpen tussen
de 20 en 50 meter hoogte om aan te sluiten bij
de compositie van de bestaande stad. Hierin
wordt het grootste deel van de ministeriële
kantoren ondergebracht. De plint en de 'bulk'-
zone worden gekoppeld door een atrium dat
overdag tevens als doorgaande looproute
fungeert en het blok doorsnijdt van de
Turfmarkt naar de Schedeldoekshaven. In de
hoogste regionen, bestaande uit twee slanke
kantoortorens en één woontoren, wordt een
aantal surplus functies gestapeld. Hiermee is op
een smalle voetprint een maximale functiemen
ging gerealiseerd omwille van de gewenste
stedelijkheid.
Het grid in de derde dimensie
Hoogbouwbeleid moet uitgaan van een duide
lijke visie op de driedimensionale opbouw van
de totale stad. Hieraan zijn de positionering
van bijzondere functies of een historische fase
ring tot op zekere hoogte ondergeschikt. Het
Haagse hoogbouwbeleid - wat een duidelijk
onderscheid maakt tussen plint, bulk en pieken
- vervolmaakt het natuurlijk grid van de stad,
en doet een handreiking om dit vanuit diverse
perspectieven beleefbaar te maken. Vanaf het
niveau van de straat en de openbare ruimte is
vooral de 'bulk'zone essentieel voor de stadsbe-
leving. Zij vormt de basis voor stedelijkheid. De
sfeer die binnen De Resident wordt gecreëerd
aan het Muzen- en Parnassusplein illustreren
dat. Historisch gezien is de 'bulk' tevens de
meest flexibele zone in deze eerder geschetste
gelaagdheid. De pieken geven betekenis aan
het zicht vanaf de belangrijke pleinen in de
binnenstad, zoals Plaats en Plein. Dit geldt ook
vanaf de belangrijkste entreepunten, de
toegangsroutes van Den Haag, waaronder de
Utrechtsebaan. Vanuit deze posities is het
mogelijk om met zorgvuldigheid de vorm of
skyline te detailleren en herkenbare accenten
toe te voegen aan het grid. De discussie over de
vorm van de skyline is vanuit deze brede, niet
enkel historische maar ook ruimtelijk en
economisch gelaagde visie op de opbouw van
de stad niet alleen legitiem maar ook wenselijk.
Dat deze discussie zich vaak verengt tot een
gesprek over de betekenis en waarde van histo
rische vormen in de verder groeiende stad,
toont aan dat hoogbouwvisie een niet te
verwaarlozen, desalniettemin complex instru
ment is in de hedendaagse stadsontwikkeling
van Den Haag.
Ir. M. Schmitt is stadsstedenbouwer van de
gemeente Den Haag.
juni 2003
r"! "intimi,
""KMtuit
