<2
32
Heemschut
juni 2003
Het Waagstraatcomplex te Groningen. Ontwerp
van de Italiaanse architect Natalini, waarvoor
bij referendum gekozen werd. Eigentijds, maar
met historische referenties. Foto's auteur.
het welstandstoezicht op de korrel. Hij consta
teerde dat 'in de praktijk de nodige kritiek
bestaat op de aard, samenstelling, werkwijze en
de inhoud van haar adviezen.'
De welstandscommissies worden volgens hem
gezien als een 'black box met een clubje zich
esthetisch superieur voelende onaantastbaren
die in een achterkamertjessfeer eigen ontwerp
oplossingen opdringt'.
Ongewoon gepekelde praat uit Den Haag.
Geen enkele cruciale functie van de club blijft
onbeschadigd overeind staan. De welstandsfe
deratie vond echter dat ze -wie had anders
verwacht- een goed product leverde en dat er
eigenlijk alleen iets aan de PR schortte.
Nu de nieuwe Woningwet zelf. Komt deze
tegemoet aan de kritiek van Remkes?
Als ik de wet met de toelichting en de voorge
stelde welstandsnota van de gemeente
Groningen raadpleeg, dan verandert er in de
essentie van de beoordeling niets wezenlijks.
De burger krijgt wat meer vrijheid bij de
eenvoudige bouw (carports, schuttingen, serres
e.d.), mits er geen sprake is van beschermde
gezichten en beeldkwaliteitplannen, want
daarin kan de welstand weer op de stoep staan.
Het beeld van het 'clubje van onaantastbare
esthetici' zie ik echter niet verdwijnen.
Nieuw is het opdelen van een dorp of stad in
gebieden, zodat er verschillende welstandsre
giems mogelijk zijn. Bij de bekende reguliere
bouwvergunning blijft welstand als vanouds
haar bekende rol spelen.
Remkes heeft bij zijn wijzigingsvoorstel de
accenten gelegd op 'helderheid, vereenvoudi
ging, rechtszekerheid, objectiviteit, vermaat
schappelijking en verantwoordelijkheid'.
Helderheid en vereenvoudiging
Om gebiedsgericht te kunnen beoordelen
hanteert de gemeente Groningen een
welstandsatlas met welstands-, netwerk- en
gebiedskaarten, in totaal meer dan honderd
kaarten. Daarop worden drie schaalniveaus van
welstand losgelaten en de mate van welstand in
drie beleidsniveaus. Een onvoorstelbaar gekun
stelde, verknipte en arbitraire constructie. De
ene zijde van de straat kan anders worden
beoordeeld dan de andere. Geen gemeenteraad
kan in dit labyrint de weg vasthouden. De raad
wordt met onnodige en onbruikbare gedetail
leerdheid de mist ingestuurd. 'Helderheid en
vereenvoudiging' zijn ver te zoeken.
Rechtszekerheid en objectiviteit
In de toelichting op de wetswijziging wordt
gesteld dat '...de normstelling tot op zekere
hoogte subjectief van aard is'. Men spreekt over
.het deels subjectieve karakter van de
concrete invulling van de wettelijke criteria.
Maar de 'wettelijke' criteria zijn niets anders
dan aandachtspunten, een soort checklist. Er
wordt niets in vastgelegd of gekwantificeerd en
de term 'wettelijk' is daarom ook misleidend,
verwarrend en overbodig. Het suggereert een
solide juridisch uitgangspunt dat er niet is.
Criteria zijn multi-interpretabel. Er worden
ook geen normen gesteld die objectiviteit
garandeert. In de Groninger welstandsnota
wordt ten aanzien van een gebied aan de
verlengde Hereweg vastgesteld dat er 'hoog
waardige villa's van bouwhistorische betekenis
zijn aangewezen als beschermd stadsgezicht.'
Hier geldt dus een 'zwaar welstandsregiem':
'nieuw- en verbouw dient expliciet aan te
sluiten bij de bestaande bebouwing'. Een
geruststellende mededeling voor de voorstan
ders van behoud van de belevingswaarde van dit
gebied. De zin vervolgt echter met:.wat
overigens eigentijdse bebouwing niet uitsluit.'
Wie weet wat de typerende stijlkenmerken van
eigentijdse architectuur zijn, mag het zeggen.
Het blijft een verrassing hoe nieuwbouw ooit