Heemschut
11
Groningse kant in het noorden zijn overgangs
vormen naar boerderijtypen uit de aangren
zende gebieden waarneembaar.
De Drentse excursies voeren de deelnemers
langs brinkdorpen waarin de boerderij een
kenmerkend en onlosmakelijk beeld vormt.
Men kan zeggen dat de Drentse boerderij de
essentie vormt van het esdorenlandschap.
Opvallend in de brinkdorpen is de relatie
tussen de boerderijen en de openbare ruimten;
de brinken en driften. Deze relatie is uiteraard
een 'verkeerskundige'. De boerenschuur moest
goed bereikbaar aan de openbare verkeers
ruimte zijn gelegen en de grote schuurdeuren,
de baanderdeuren, waren en zijn vaak nog alle
maal aan de brink- of driftzijde gelegen. Naar
de plaats van deze schuurdeuren is een onder
scheid te maken in achterbaander- en zijbaan-
der-type. Bij de boerderijen van het achter-
baandertype ligt het woonhuis van de weg
afgekeerd. Bij het zijbaandertype liggen woon
huis en baanderdeur aan de weg. De latere
boerderijen uit de 20ste eeuw zijn doorgaans
met het voorhuis aan de weg gelegen.
Boerderijtjes met woonbestemming. Zijbaander,
gericht op een brink te Norg. Foto Sjoerd
jantzen.
Een verhaal apart vormt Veenhuizen dat ook
deel uitmaakt van een van de excursie. Het
opvallendste verschil van de landbouw van
Veenhuizen met die op het oude Drentse land
is misschien wel dat het grondgebruik vrijwel
geheel losstond van de aard van het terrein.
Hetzelfde perceel kon het ene jaar gras zijn,
het andere jaar rogge-, akker of bremland,
terwijl daarentegen in de Drentse dorpen het
grondgebruik sterk verbonden was met de
ligging en bodemgesteldheid. De afwisseling
in landschap als gevolg van de landbouw was in
Veenhuizen dan ook geheel anders dan die op
het oude land. Het beeld wordt in Veenhuizen
niet bepaald door de in gehuchten geclusterde
boerderijen en de afwisseling van wat hoger
gelegen akkers en wat lager gelegen graslanden
met op afstand de heide. Typerend zijn juist de
op regelmatige afstand gebouwde boerderijen,
de afwisseling van kunstweide en akker en de
rechthoekige ontwatering en ontsluiting.
Excursie 1Via Westervelde naar Veenhuizen,
Fledders, Zuidvelde, Norg, Langelo, Lieveren,
Havezate Mensinghe, Roden, Foxwolde
(Tichelhoes), Rolderwolde en terug via
Foxwolde, Peize (boederij 'Overdiep'), Winde,
Bunne, Donderen.
Lunch in het Verenigingsgebouw te
Veenhuizen.
Excursie 2: Zuidvelde, Peest, Noorderes van
Zeijen, Zeijen, Ubbena, Oude Molen,
Gasteren, Anloo, De Schipborg (Berlage),
Anderen, Rolde, boerderij 'Kamps', Ter Aard
(Cremerhoeve).
Lunch In Zeijen.
Grote boerderij met aangebouwde schapenstal
in Zuidvelde. Foto Sjoerd Jantzen.
Boerderijtje met zijbaander in Norg. Nog als
agrarisch bedrijf in gebruik. Bij het zijbaander
type liggen woonhuis en baanderdeur aan de
weg. Foto Sjoerd Jantzen.
vingen te bedwingen en het vormt thans met
zijn vakantiehuisjes en kampeerterreinen één
van de attractieve voorzieningen van Norg.
De benamingen van de bossen als
Molenduinen, Langeloërduinen en
Oosterduinen herinneren nog aan dit voorma
lige stuifzandgebied. De zuidzijde van Norg
grenst aan de eslanden. Tussen de kerk en deze
eslanden liggen nog een aantal fraaie rietge-
dekte Drentse boerderijen die bijna alle een
niet-agrarische bestemming hebben.
Brinkdorpen
In Drenthe komt een grote verscheidenheid
aan boerderijen voor. Dit is ten dele een gevolg
van de verschillende perioden waarin ze zijn
gebouwd en ten dele ook door regionale
verschillen. Aan de randen van de provincie
zoals aan de Friese kant in het westen en de
juni 2003